De impasse in de federale formatie is nu echt compleet. Maandagmiddag moet formateur Bart De Wever (N-VA) naar de koning. Mogelijk biedt hij zijn ontslag aan. Want de vijf onderhandelende Arizona-partijen raken geen stap verder na de harde ‘nee’ van Vooruit.
Key takeaways
- Vooruit houdt voet bij stuk rond het meer belasten van de grote vermogens. De houding irriteert MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, die uithaalt in de pers.
- De kans is groot dat Bart De Wever zijn ontslag als formateur aan zal bieden. De gesprekken gaan niet vooruit.
- Koning Filip zou dan wederom een bemiddelaar kunnen aanstellen. Als dat niets uithaalt, is het over en uit voor Arizona.
In het nieuws: De Wever heeft een laatste overleg met de voorzitters voordat hij naar de koning gaat.
- Op donderdag 31 oktober kwamen de hoofdonderhandelaars weer samen. Dat was de eerste keer sinds voorzitter Conner Rousseau (Vooruit) had gemeld dat wat hem betreft de sociaaleconomische supernota van De Wever volledig herschreven moest worden. Na afloop van dat gesprek was te horen dat Vooruit ook nu weer expliciet ‘nee’ had gezegd op de tekst die voorlag. Ook andere partijen zouden opmerkingen hebben. Al lieten cd&v en Les Engagés verstaan dat zij het vreemd vonden dat Vooruit geen tegenvoorstellen deed of wilde blijven spreken.
- Zaterdag leek Rousseau publiekelijk het lot van Arizona te beklinken. In een interview met Het Nieuwsblad wond hij er geen doekjes om. “Ik hoop dat ik ongelijk heb, maar ik acht de kans klein dat dit nog lukt”, zei hij. “We zitten nog steeds op ongeveer dezelfde tekst en begrotingstabellen te werken als 4 maanden geleden. Dus nee, ik schat de slaagkansen niet hoog in”.
- En toch opmerkelijk: Rousseau vindt zelfs dat het zonder Vooruit kan: “Er kan gerust zonder ons een regering worden gevormd. Er zijn nog alternatieven. We hebben dat bij de vorige regeringsvorming ook gezien. Telkens je denkt dat er geen andere mogelijkheden meer zijn, duikt er toch weer een andere oplossing op”.
- Op dit moment onderhandelen N-VA, Vooruit, cd&v, Les Engagés en MR samen. Vooruit inruilen voor Open Vld om zo een rechtsere regering te vormen, kan inderdaad. Maar die regering heeft maar 1 zetel op overschot, wat een uiterst krappe meerderheid oplevert.
- Zondag organiseerde De Wever nog maar eens bilaterale gesprekken om te proberen de plooien glad te strijken. Rousseau zat twee uur lang samen met de formateur. Bij het naar buiten gaan wierp Rousseau de bal in het kamp van De Wever. “Vooruit wil zijn verantwoordelijkheid nemen. Dat hebben we onlangs met de Vlaamse regering ook gedaan. En dat willen we nu opnieuw doen. Om dit land op orde te zetten en de begroting gezonder te maken”, aldus Vooruit in een mededeling. “Wij willen dat de inspanningen eerlijk verdeeld worden. En wij willen dat de koopkracht en de gezondheid van de Vlamingen beschermd wordt. Deze boodschap hebben we duidelijk herhaald. Het is aan de formateur om te besluiten wat nu moet gebeuren”.
- Maandagmorgen, voordat De Wever naar de koning moet, is er een overleg van de laatste kans. Maar donkere wolken boven Arizona pakken zich samen: de kans dat De Wever een opening vindt, wordt met de minuut kleiner. Dat is duidelijk te merken aan de houding van Rousseau, maar ook door de klachten van de MR.
“Vooruit gaat nu al op sommige punten heel ver mee”
De details: Het probleem van Vooruit rond de supernota van De Wever raakt niet opgelost.
- Het grote probleem van Vooruit is de verdeling van de lasten. De socialisten zijn van mening dat de grote vermogens ook meer moeten bijdragen. Een meerwaardebelasting op de winst op aandelen was exemplarisch geworden voor die eis. Daar ketste het overleg in augustus op af: MR wilde geen meerwaardebelasting invoeren. Voorzitter Maxime Prévot (Les Engagés) werd door koning Filip aangesteld om te bemiddelen. Na anderhalve week waren de gemoederen bedaard en nam De Wever weer over als formateur.
- Maar, zo haalt Rousseau aan in Het Nieuwsblad, volgens hem is er sindsdien te weinig veranderd. “Prévots conclusie was: vooruitgang zal enkel lukken als er een andere tekst en tabellen op tafel komen. Maar we zitten nog steeds op ongeveer hetzelfde te werken”. Rousseau voelt dat de socialisten als enige linkse partij in de onderhandelingen “nu al op sommige punten heel ver mee gaan om een regering mogelijk te maken”. “Dan verwacht ik wel hetzelfde van de andere partijen”, klinkt zijn kritiek.
- Tegelijkertijd vindt MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez dat De Wever teveel toegevingen deed aan Vooruit. Hij spreekt geregeld over het zoeken naar een evenwicht dat er volgens hem niet is. Maandagmorgen volgde een nieuwe uithaal. “Ik heb het gevoel dat Rousseau ons bedrogen heeft”, zegt hij tegenover RTL op de radio. “Voor de gemeenteraadsverkiezingen zei hij dat we moesten wachten vanwege het lokale. Daags na de verkiezingen werd hij ineens nog radicaler in zijn standpunten. Hij wil op voorhand al dingen binnenhalen”. Bouchez haalt een vergelijking aan die hij begin juli al maakte: “Het is alsof je voetbal speelt, en voordat de wedstrijd begint zegt iemand tegen me ‘Ik wil een voorsprong van twee doelpunten, anders kom ik niet'”
- Uiteindelijk is er dus een duidelijke tegenstelling. Volgens Rousseau gaat de MR voor 85 procent akkoord met de supernota van De Wever, terwijl Vooruit maar 15 procent akkoord is. Het enige wat de onderhandelaars vermoedelijk kunnen vaststellen, is dat ze er wederom niet uitkomen.
Prévot en/of Mahdi als bemiddelaar?
Om te volgen: Hoe moet of hoe kan het verder?
- De kans is dus uitermate groot dat Bart De Wever voor een tweede keer zijn ontslag aanbiedt als formateur. Koning Filip kan daar op ingaan, of het in beraad houden. Het is inmiddels geen geheim meer dat de koning zelf graag zou zien dat De Wever doorgaat tot de finish. België moet een meerjarenplan om de staatsschuld weg te werken voorleggen aan Europa en de begroting voor 2025 zou voorgelegd moeten worden aan het parlement. Dat kan niet zonder volwaardige regering voor december.
- Mocht De Wever zijn ontslag aanbieden, dan is het niet ondenkbaar dat koning Filip opnieuw een bemiddelaar aanstelt om te proberen de brokken te lijmen. Dat zou opnieuw Prévot kunnen zijn, of cd&v-voorzitter Sammy Mahdi. De twee zouden ook samen kunnen optreden.
- De vraag is dan vervolgens of Vooruit het hard zal blijven spelen. Als dat het geval is, dan betekent dat het einde van Arizona en zal er toch gekeken moeten worden naar een andere optie, met Open Vld erbij.
- En zelfs als Vooruit toch wil praten, doemt een nieuwe vraag op. Zijn de persoonlijke banden niet zo verziekt dat er überhaupt nog een eendrachtige regering uit voort kan vloeien? De manier waarop Rousseau en Bouchez tegenover elkaar staan, steekt serieuze stokken in de wielen van Arizona.