Uit een grote ondervraging bij 23.000 mensen in negen Arabische landen en de Palestijnse gebieden blijkt dat de meeste inwoners geloven dat democratische regimes nefast zijn voor de economie. Daardoor lijkt het erop dat het democratisch gezinde gedachtegoed dat de Arabische Lente in 2010 inluidde zijn laatste uur heeft geslagen.

De regio raakte van 2010 tot 2012 in de ban van de Arabische Lente. Honderdduizenden mensen kwamen toen op straat om de autoritaire regimes in de streek omver te werpen. Uiteindelijk slaagde maar één land, Tunesië, erin om daadwerkelijk een democratisch regime op te zetten. 

Maar ook daar lijkt de democratie te wankelen: vorige week publiceerde president Kais Saied een ontwerp voor een nieuwe grondwet, waardoor het land terug in autoritarisme dreigt te vervallen.

Dogmatische shift

Die achteruitgang lijkt bij de Tunesische burgers niet in het verkeerde keelgat te schieten. Uit de ondervraging, die werd uitgevoerd door onderzoeksnetwerk Arab Barometer 2021 en 2022, blijkt dat de prodemocratische gedachtegang definitief van de baan is. 

Dat geldt niet enkel voor Tunesië. In de meeste landen waar de vraag “is de economie zwak onder een democratisch regime?” werd gesteld, was het antwoord beduidend ‘ja’. 

Koploper daarin is Irak, waar maar liefst 75 procent van de respondenten ‘ja’ antwoordde. Ook in Tunesië, de Palestijnse gebieden, Libië en Jordanië lag dat percentage beduidend boven de 50 procent. Bovendien is dat sentiment in alle ondervraagde landen sterk gestegen sinds de vorige bevraging, die tussen 2018 en 2019 werd uitgevoerd.

Chinese systeem lijkt steeds aantrekkelijker

Volgens de Arab Barometer zijn er een aantal redenen voor het eroderen van het vertrouwen in de democratie. Hoewel Arabische burgers tot voor kort grotendeels geloofden in het heil van een open en vrije samenleving, hebben stagnerende economieën, stijgende levenskosten en een hoge werkloosheid ertoe bijgedragen dat zij elders gaan kijken. 

Een alternatief dat zich de voorbije jaren als een economisch succesverhaal opwerpt, is China. Door een ijzeren wil door te drukken zouden dergelijke autoritaire regimes steeds meer begeerd worden door burgers in de Arabische wereld. Velen zouden het Chinese systeem percipiëren als stabieler dan het tumultueuze democratische proces dat zich in het Westen afspeelt. 

Dat zij daardoor hun vrijheden zouden verliezen, lijkt de meeste burgers niet te deren: in acht van de tien landen die door Arab barometer werden ondervraagd, gaf meer dan de helft van de respondenten aan dat zij een sterke leider verkiezen die de “regels af en toe kan verdraaien”.

(lb)