Bij de aanstelling van de nieuwe Eurocommissarissen waren een aantal nieuwe functies op te merken. Zo wordt de Sloveen Andrius Kubilius de eerste Eurocommissaris bevoegd voor de Ruimte. Alleen zal hij weinig kunnen doen.

Key takeaways

• De nieuwe Eurocommissaris voor de Ruimte, Andrius Kubilius, krijgt de opdracht op op een “kostenefficiënte” manier samen te werken met de ESA. Hij krijgt geen grote projecten.
• Kubilius moet verschillende satellietprojecten in goede banen leiden en wetten schrijven die zijn voorganger Thierry Breton niet afkreeg.
• De samenwerking tussen de ESA en de EU lijkt er niet op te zullen verbeteren, ondanks het vertrek van Breton.

In het nieuws: Het European Space Agency (ESA) moet op de centen letten, vindt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.

• Von der Leyen heeft iedere Eurocommissaris een opdrachtbrief verstuurd om aan te geven wat er van hen op elk domein wordt verwacht. Kubilius kreeg als Eurocommissaris voor Ruimte de opdracht om op een “kostenefficiënte” manier samen te werken met de ESA.
• Een diplomaat die met nieuwswebsite Politico sprak, zei “geen verrassingen of nieuwe initiatieven” tegen te komen in de brief van von der Leyen. “En ik denk dat dit de juiste aanpak is, het focussen op de huidige belangrijke ruimteprogramma’s”.
• Hermann Ludwig Moeller, de directeur van het European Space Policy Institute in Wenen, merkt op dat “Europese financiering voor ruimtevaart erg bescheiden blijft”. Volgens hem is er een “absolute noodzaak om een heldere richting aan te geven naar de topprioriteiten toe”.
• Ook Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk behoren tot de ESA, de organisatie staat dus los van de Europese Unie. Doordat de ESA een eigen budget heeft maar ook budget krijgt van de EU, zijn er vaak onenigheden over het te besteden geld. Josef Aschbacher, de directeur-generaal van de ESA, hoopt dat een Eurocommissaris voor Ruimte de samenwerking kan verbeteren.
  • “Door samen de Europese strategische prioriteiten te definiëren voor de ruimte, kunnen we een sterk, innovatief, welvarend en veilig Europa creëren”, haalde Aschbacher aan bij de aanstelling van Kubilius. “Maar”, waarschuwde hij, “we kunnen enkel slagen als Europa verenigd achter één visie staat”. Aschbaher noemde dat laatste zelfs “cruciaal”.

Nog veel werk voor de boeg

De details: De nieuwe Eurocommissaris voor Ruimte heeft een heel lijstje met opdrachten.

• De benoeming van de Eurocommissarissen moet nog gebeuren in het Europees Parlement. Maar als Kubilius de goedkeuring krijgt, dan zal hij twee satellietprogramma’s in goede banen moeten leiden. Galileo moet een alternatief voor de GPS worden en Copernicus Earth is een nog te bouwen observatienetwerk.
• Verder moet Kubilius er voor zorgen dat het prestigieuze IRIS² af raakt. IRIS² is een beveiligd communicatienetwerk dat had moeten wedijveren met Starlink van Elon Musk. Voorlopig komt het Europese project niet echt van de grond, ondanks een kostprijs van 2,4 miljard euro.
• Von der Leyen heeft Kubilius ook opgedragen om “gezamenlijke EU-standaarden en regels voor ruimte-activiteiten” op te stellen. Dat had al af moeten zijn, maar het lukte voormalig Eurocommissaris Thierry Breton niet om dat rond te krijgen. Tot slot wil von der Leyen ook een strategie zien rond data in de ruimte en de economie daarrond.

“Problemen tussen de EU en de ESA blijven bestaan”

Om te volgen: Ondanks de nieuwe plannen lijkt het er niet op dat de relatie tussen de EU en de ESA beter wordt.

• De samenwerking tussen de Europese Unie en de ESA kan wel degelijk goed zijn voor beiden. Ondanks dat de EU zich graag druk maakt over de miljarden die de ESA uitgeeft, heeft Europa de ESA nodig, bijvoorbeeld bij de uitbouw van de IRIS².
• Breton is vooral bekend als Eurocommissaris voor de Interne Markt, Ruimte was maar een klein stuk van zijn bevoegdheid. Hij smeet de deur keihard dicht na een hevige ruzie met von der Leyen en stapte op. Over zijn ruimtebeleid was niet iedereen tevreden, zo zou hij het Franse commerciële belang vaak voorop hebben gesteld in plaats van het Europese. Duitsland was bijvoorbeeld geen voorstander van de plannen voor IRIS². Ook wilde Breton fundamentele veranderingen doorvoeren aan de manier waarop de financiering van de ESA was opgebouwd.
• Maar wie dacht dat het met Andrius Kubilius als Eurocommissaris voor Ruimte beter zal gaan, zou weleens bedrogen uit kunnen komen. “De problemen tussen de Commissie en de ESA zitten gewoon ingebakken”, verklaart een manager van een Europees ruimtevaartbedrijf aan Politico. “De EU staat boven zijn lidstaten en de ESA staat onder hen als het gaat over autoriteit. Daar kun je gewoon niet omheen”.