Het nieuws: De Amerikaanse ambassade in Havana bevestigde op woensdag dat het opnieuw begonnen is met het verwerken van immigrantenvisa. Verwacht wordt dat er minstens 20.000 visa per jaar zullen worden verstrekt.

• De hervatting komt te midden van de grootste migratievlucht uit Cuba in decennia. Die zet de regering van president Joe Biden flink onder druk om meer legale wegen naar de VS te openen voor Cubanen, en om een dialoog aan te gaan met de Cubaanse regering, ondanks een historisch gespannen relatie.
• De vernieuwing van het visumbeleid komt na een reeks besprekingen tussen Havana en Washington in de afgelopen maanden. “Het aangaan van deze gesprekken onderstreept ons engagement om constructieve gesprekken met de regering van Cuba te voeren wanneer dat nodig is om de belangen van de VS te bevorderen”, zei de Amerikaanse ambassade in november na een bezoek van een Amerikaanse delegatie aan Cuba.
• In mei vorig jaar kondigde de Amerikaanse regering daarnaast een reeks van versoepelingen voor Cuba aan. Zo kunnen Cubanen in de VS voortaan meer geld overmaken naar familieleden op het eiland. Ook werden er sindsdien meer commerciële vluchten beschikbaar gesteld tussen de twee landen en werd een programma voor gezinshereniging heropgestart. 
• De beperkingen op toeristische reizen naar Cuba en op de in- en uitvoer van veel goederen blijven echter van kracht.

“Havana-syndroom”

De achtergrond: De Amerikaanse ambassade in Havana schrapte in 2017 haar visumdiensten, nadat verschillende personeelsleden waren getroffen door een nog grotendeels onverklaarde kwaal met de naam “Havana-syndroom”. Het werd voor het eerst gemeld onder Amerikaanse ambtenaren in 2016 en de symptomen omvatten misselijkheid en geheugenverlies.

• Cubanen moesten sindsdien naar Guyana reizen voor het verkrijgen van een visum. Een dure reis, die voor de meesten op het eiland buiten bereik ligt.
• De overgrote meerderheid van de Cubaanse migranten reist echter naar Nicaragua, om vervolgens over het land door Centraal-Amerika naar de Texaanse grens te trekken. Een andere route gaat over zee naar de kust van Florida.

Crisis op het eiland: De toenemende migratie van Cuba is te wijten aan een complex geheel van factoren, waaronder economische en politieke factoren.

• Als gevolg van de coronacrisis en de Amerikaanse sancties, is de toeristische sector op het eiland volledig ingestort. Duizenden Cubanen hebben hun baan verloren en ook de regering in Havana werd flink getroffen. De Amerikaanse toeristen waren namelijk een belangrijke bron van Amerikaanse dollars voor het land.
• Maar ook de suikeroogst van afgelopen seizoen viel flink tegen. Die bereikte net iets meer dan de helft van de vooropgestelde doelstelling. De tegenvallende oogst is te wijten aan een gebrek aan meststoffen, pesticiden, brandstof en reserveonderdelen voor landbouwmachines, veroorzaakt door economische sancties tegen Cuba en de oorlog in Oekraïne.
• In juli 2021 braken er grootschalige protesten uit op het eiland, vanwege een tekort aan voedsel en medicijnen. Daar werd door president Miguel Díaz-Canel keihard op gereageerd: duizenden Cubanen werden in gevangenissen onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten.
• “De regering blijft vrijwel alle vormen van afwijkende meningen en openbare kritiek onderdrukken en bestraffen, terwijl de Cubanen een ernstige economische crisis doormaken die hun rechten aantast”, aldus Human Rights Watch.