De Vlaamse overheid heeft, onder andere in Antwerpen en Mechelen, al een aantal opvangplaatsen voor Oekraïense vluchtelingen ingericht. Spijtig genoeg gaat het opnieuw om tijdelijke wooncontainers. Allesbehalve een duurzame langetermijnoplossing. Ondertussen staan 170.000 Vlamingen op de wachtlijst voor een sociale woning terwijl er in Wallonië nog altijd inwoners zijn die geen onderdak gevonden hebben na de overstromingen van afgelopen zomer. En naast nood aan meer sociale huisvesting staat betaalbaar wonen vandaag meer dan ooit onder druk door torenhoge prijzen van koop- en huurwoningen en de sterke stijging van heel wat bouwmaterialen door het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
Woningaanbod vergroten
Onze woningmarkt is in crisis. De prijzen van koop- en huurwoningen blijven hoog, terwijl het aanbod te klein is en de kwaliteit te laag. De noodwoningen die we momenteel bouwen kunnen het huidige woningaanbod uitbreiden, eens ze hun dienst als noodopvang gedaan hebben. Maar dan moeten ze natuurlijk wel woonkwaliteit bieden. Met de huidige, niet naar de geldende normen geïsoleerde wooncontainers die nota bene met gas worden verwarmd, slaan we de bal volledig mis. We voegen geen enkele duurzame en kwalitatieve wooneenheid toe aan onze krappe woningmarkt.
Druk bouwsector verlagen
De bouwsector zit al jaren op zijn tandvlees. Met een productiviteitsgroei in de laatste jaren van amper 1% per jaar, een chronisch en nijpend tekort aan zowat alles, van werkkrachten tot materialen en energie, en een bouwshift die de sector als een betonblok boven het hoofd hangt, moet de bouwsector zich snel heruitvinden. De oorlog in Oekraïne lijkt de spreekwoordelijke druppel teveel te worden voor de sector. Op een traditionele manier kwaliteitsvolle (nood)woningen bouwen, zal er dus niet inzitten. Dat kan de sector gewoonweg niet aan.
Klimaatimpact verkleinen
Onze planeet staat voor grote uitdagingen. In 2019 was de bouwsector in Europa verantwoordelijk voor 40% van de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2, 50% van het energieverbruik, 1/3 van het waterverbruik en 50% van de materiaalstromen. Ook de productie en het transport van bouwmaterialen zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk percentage van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Circulaire strategieën stomen de bouwsector klaar voor de toekomst. De eisen rond woonklimaat en energie-efficiëntie worden steeds strenger en dat is maar goed ook. Ons gebouwenbestand is totaal verouderd: 80% van de woningen heeft een energielabel D of slechter. Dat heeft een gigantische impact op onze klimaatvoetafdruk. Vlaanderen wil daarom 2,9 miljoen woningen renoveren om de Europese doelstelling van klimaatneutraliteit te halen tegen 2050. En dat dus met een sector die al in crisis is … .
Oplossing op korte en lange termijn
Er wordt vandaag veel gesproken over het belang van duurzame bouwmaterialen en het inzetten van energiebesparende oplossingen in onze woningen. Dat is zeker en vast een noodzaak, willen we de klimaatdoelstellingen halen. De structurele en duurzame oplossing voor de wooncrisis vandaag ligt echter in een compleet nieuwe manier van bouwen, namelijk offsite bouwen. Daarbij ontwerpen we gebouwen als producten en produceren we ze vervolgens in gecontroleerde omstandigheden om ze dan op de werf in elkaar te zetten. Duurzaamheid staat centraal in elke stap van het proces: minder transport, minder afval en focus op circulaire manier van bouwen met gebruik van duurzame en recycleerbare materialen. De kwaliteit van een huis is dankzij offsite bouwen gegarandeerd en het is een snel en budgetvriendelijk proces.
De snelheid van offsite bouwen maakt het tevens de ideale én duurzame langetermijnoplossing voor noodwoningen. Zo steken we niet langer geld in ‘wegwerp-dorpen’ en zouden de noodwoningen,nadatze hun functie als noodwoning vervuld hebben, ingeschakeld kunnen worden in het bestaande woningaanbod en zo de druk op de huizenmarkt helpen verlagen.
Dankzij offsite bouwen kan onze Vlaamse economie een voorbeeld worden waarbij klimaatdoelstellingen en betaalbaar bouwen en wonen hand in hand gaan. We werken eerst en vooral een deel van de woningachterstand weg. We zetten dus niet alleen stappen vooruit in de wooncrisis maar ook in de bouwshift, de vluchtelingencrisis, de energiecrisis én de klimaatcrisis. Wie tekent daar niet voor? Zijn we eindelijk klaar om ‘out of the container’ te denken?
De auteur Hélène de Troostembergh is CEO van BuildUp
