De details: Arbeidseconoom Stijn Baert (Ugent) haalt in een gesprek met HLN.be nogmaals de immens hoge belastingdruk aan in ons land. Voornamelijk de alleenstaanden zien een groot deel van hun loon in de staatskas verdwijnen.

• Een alleenstaande zonder kinderen met een gemiddeld inkomen ziet 52 procent van zijn verdiensten in de zakken van de fiscus verdwijnen. Concreet betekent dat dat van elke euro die de werkgever betaalt, de werknemer 48 eurocent ontvangt.
• Opmerkelijk: in geen enkel ander OESO-land moet een alleenstaande meer dan 50 procent van zijn of haar loon afstaan aan de staat. Het OESO-gemiddelde (voor alleenstaanden) bedraagt 35 procent.
• De belastingwig voor gezinnen met twee kinderen bedraagt gemiddeld 35 procent. In slechts zes andere landen moeten huishoudens meer belastingen betalen. Het OESO-gemiddelde bedraagt 24 procent.

Waarom betalen alleenstaanden meer belastingen?

Duiding: er zijn verschillende redenen waarom alleenstaanden meer belastingen betalen.

• Om te beginnen is de belastingwig voor de gezinnen lager omdat bij de berekening gezinstoeslagen vanuit de schatkist, waaronder kindergeld en tussenkomsten voor kinderopvang, in mindering worden gebracht.
• Daarnaast wordt de belastingvrije som fors verhoogd naarmate gezinnen meer kinderen hebben.
  • De belastingvrije som voor inkomstenjaar 2023 bedraagt 10.160 euro. Daar komt 1.850 euro bij voor gezinnen met 1 kind. Voor een gezin met vier kinderen wordt de belastingvrije som opgetrokken met 17.250 euro.
• Maar er zijn nog enkele andere redenen waarom een alleenstaande meer belastingen moet betalen. Het huwelijksquotiënt is daar één van. Dankzij dat systeem kan een deel van het hoogste inkomen in een gezin verplaatst worden naar het laagste, waardoor minder belastingen moeten worden betaald. Concreet gebeurt dat wanneer een van de partners een beroepsinkomen heeft dat minder dan 30 procent bedraagt van het totale beroepsinkomen van beide partners. 
  • Vincent Van Peteghem (CD&V), minister van Financiën, wil met zijn fiscale hervorming komaf maken met het huwelijksquotiënt.
• Voorts zijn er reeks forfaitaire belastingen, waardoor de alleenstaanden verhoudingsgewijs meer geld op tafel moeten leggen. Denk aan de provinciebelasting. In Antwerpen bedraagt die bijvoorbeeld 43 euro per gezin, ongeacht de samenstelling. Ook de onroerende voorheffing is daar een mooi voorbeeld van.

Discriminatie wegwerken

Niet onbelangrijk: er zijn de voorbije jaren al enkele ongelijkheden weggewerkt.

• Zo was er de afschaffing van de Vlaamse woonbonus. Die was veel voordeliger voor gezinnen omdat het belastingvoordeel per persoon werd berekend. Koppels genoten dus twee keer van de woonbonus. Ter compensatie van die afschaffing werden de registratierechten verlaagd. Dat voordeel is voor iedereen gelijk, ongeacht hoeveel personen de woning kopen.
• De regering-De Croo heeft in 2021, bij de opstelling van het begrotingsakkoord beslist, om de bijzondere bijdrage op de sociale zekerheid stelselmatig af te schaffen. “De bijdrage werd berekend op gezinsniveau, waardoor alleenstaanden werden benadeeld. “De heffing doorbreekt de neutraliteit en dus is het goed dat die wordt afgeschaft”, liet Professor fiscaal recht Mark Delanote destijds weten.
• Maar: Niet alle pogingen om de fiscale discriminatie weg te werken, zijn een succes. De vriendenerfenis is daar een mooi voorbeeld van.
  • Dankzij die regeling moeten vrienden die iets erven op de eerste 15.000 euro slechts 3 procent erfbelastingen betalen in plaats van de gebruikelijke 25 procent. Dat is goed nieuws op het eerste gezicht, maar de introductie van dat fiscaal extraatje ging gepaard met de afschaffing van het duolegaat.
  • Dankzij het duolegaat konden erflaters een deel van hun vermogen schenken aan een goed doel. Zij betaalden vervolgens de erfbelasting op het totale vermogen (tegen een gunsttarief), waardoor de nabestaanden netto meer in handen kregen.

Het grote probleem: Alleenstaanden worden niet echt vertegenwoordigd in de politiek.

• Het Brusselse parlementslid Carla Dejonghe (Open Vld) benadrukte vorig jaar in een gesprek met onze site dat er dringend werk gemaakt moet worden van een beleid dat meer rekening houdt met de noden van de alleenstaanden. “In totaal wonen er in België 1,8 miljoen mensen alleen en hun aantal zal de komende jaren nog toenemen”, klonk het. “In ons land bestaat één gezin op de drie vandaag uit één persoon, in grote steden is de verhouding zelfs één op twee.”

(evb)