Het lijkt er toch sterk op dat België niet rimpelloos uit de ‘exit’ komt. Om dat goed te doen, legde de regering wekenlang de nadruk op testen en ook een app op de smartphone. Dat laatste lijkt geschrapt, de testen raken maar niet aan 10.000 per dag, en over de mondmaskers neemt men een bocht vanjewelste: plots moeten we die wel massaal gaan dragen, maar zijn er genoeg?

In het nieuws: Om half drie komt de Nationale Veiligheidsraad bijeen. Tegen de journaals van 19 uur is er dus zeker een persconferentie.

De details: De strenge lockdownmaatregelen van 13 maart worden een stuk teruggedraaid, in drie verschillende fases.

• Een eerste golf zal op 4 mei gebeuren, waarbij winkels weer opengaan, en mensen vrijer kunnen bewegen. Meer sociaal contact met ouders en vrienden staat ook op de agenda. Het absurde idee van 10 vrienden verzamelen, is afgevoerd. Bepaalde sporten worden ook weer mogelijk.
• Een tweede golf komt er op 15 mei, wanneer het onderwijs weer geleidelijk opengaat en er meer vrijheid komt. Kleuterscholen blijven wel nog dicht: de kans is erg groot dat zij voor september niet meer opengaan.
• In een laatste golf gaat zowat alles dan weer open, mits in acht name van veiligheidsmaatregelen.

Waarom dit van belang is: Na een reeks staatsleiders in de omringende landen, is het tijd voor België om wat duidelijkheid en vooral wat hoop te krijgen.

• All eyes on the prime minister: dit moet hét moment van Sophie Wilmès (MR) worden. Langs alle kanten is de druk opgevoerd over deze Nationale Veiligheidsraad, die zij als eerste minister voorzit. De avant-première van vorige week was één grote mislukking. Na belabberde communicatie leidde een furieuze reactie vanuit de Vlaamse zorgsector tot het terugtrekken van de beslissing om opnieuw bezoek in de woonzorgcentra toe te laten.
• Dat zeggen niet alleen de ‘commentatoren’ of zelfs de oppositie van Vlaams Belang en PVDA. Ook binnen ‘de tien’, de tien partijen die de volmachten steunen, is er steeds meer weerstand over de aanpak van deze regering en haar gebrek aan leiderschap. De irritatie en zelfs woede over de aanpak op Volksgezondheid gist al weken.
• Maar de kritiek beperkte zich niet tot de oppositie, of zelfs de belendende percelen van de regering in ‘de tien’. Zelfs de partijen van de toch al heel krappe minderheid van de regering, waren scherp. Het gebrek aan ‘eenheid van commando’ en de ‘dramatische communicatie’, zijn vaststellingen die kwamen van Open Vld en CD&V.
• Zo waarschuwde ondernemer en Kamerlid Christian Leysen (Open Vld) dat het gebrek aan leiding een ordentelijke exit uit de lockdown in de weg stond en keek hij op zijn beurt naar de premier.
• Nawal Farih, een jong Kamerlid van CD&V dat zich in deze crisis al meermaals liet opmerken, zei waar het op stond: ‘Vorige week hebben wij een dramatische vorm van communicatie gezien die bij de bevolking voor meer onduidelijkheid heeft gezorgd. (…) Ik wil u laten weten dat ik wel geloof in uw premierschap, maar dat ik om meer leiderschap vraag.‘ Het leverde boze blikken op van haar eigen fractieleider en vicepremier: niet iedereen bij CD&V apprecieert blijkbaar parler-vrai, zo leek het wel.

De kans: Voor premier Wilmès is het vandaag een gouden opportuniteit om haar rol te cementeren.

• Want het moet gezegd: de premier weerde zich beter dan de afgelopen weken in de Kamer, gisteren in het debat. Ze kreeg ook een paar keer kamerbreed applaus, onder meer toen ze wat obligaat uithaalde naar het ‘onverantwoord nationalisme’ in het debat rond coronabonds.
• Anders dan het lijstje vragen te overlopen en de antwoorden één na één af te handelen, zoals Wilmès in het verleden telkens deed, kwam ze nu met een échte repliek, waar wat vuur in zat. Zo haalde ze fel uit naar de mol, de man of vrouw die het rapport van de GEES, de expertencommissie, vroegtijdig had gelekt.
• ‘Dat was niet alleen respectloos, maar ook compleet onverantwoord‘, was Wilmès hard. ‘De afbouw van de lockdown is een heel delicate operatie en we kunnen ons niet veroorloven dat onze boodschap vertroebelt’, zo stelde ze.
• Verder klopte de premier zich stevig op de borst: beslissingen worden niet genomen door lekken, door de pers of in interviews. ‘Het is alléén de Nationale Veiligheidsraad die beslist, en alleen dán’, zo stelde Wilmès, die voor de eerste keer echt haar onzekerheid leek af te schudden en de rug rechtte.
• Ter hoogte van de Zestien is sprake van wat meer zelfvertrouwen, na weken waarin ze alleen maar klappen kreeg. Maar dat ze zelf moet vechten om haar imago te zetten, lijkt doorgedrongen: vandaag publiceert Le Soir een toch een tikje hagiografisch portret, waarbij ze de premier 24 uur lang volgden op haar werkdag. ‘Er is geen leven meer naast dit’, zo zucht Wilmès in de reportage.
• Het belangrijkste accent dat de premier gisteren al legde, en vermoedelijk vandaag opnieuw: dat we er nog lang niet zijn. ‘We moeten heel duidelijk zijn, een stap achteruit is niet uitgesloten, nooit uitgesloten. (…) We kunnen perspectieven bieden, maar geen garanties.’
• Echt overtuigen deed ze niet voor de oppositie en een pak van de Parlementsleden. Het tegendeel zou verwonderlijk geweest zijn: de echte afspraak is vanavond, op de persconferentie. Maar de generale repetitie zat dus niet zo slecht.

Essentiële vragen: De premier herhaalde dat een teststrategie, een tracingstrategie én mondmaskers ‘belangrijke aspecten’ van een exitstrategie zijn. Maar elk van die domeinen roept vragen op, een paar ‘valse noten’ aan de vooravond van die Veiligheidsraad.

• De tracingstrategie: Al weken herhaalden verschillende experts het en waren er ook stemmen binnen de regering die een app aankondigden.
  • Maar, coup de théâtre, gisteren bij Villa Politica kwam bevoegd minister Philippe De Backer (Open Vld) verklaren dat die app er voorlopig gewoon niet komt. Het traceren gebeurt handmatig, in geval van besmetting: ‘Je neemt een blad papier en schrijft op met wie je allemaal in contact bent gekomen en belt die op. Die moet dan op z’n beurt getest worden. Dat is het systeem om de verspreiding van het virus in kaart te brengen en te stoppen. Daar is geen app voor nodig.’
  • Nochtans is ‘contact tracing’ een van de pijlers van de exitstrategie. ‘Terugtellen‘, waarbij je nagaat wie de besmette persoon allemaal heeft gezien, is essentieel bij de aanpak van het virus in een pak Aziatische landen. Dat kan via de bluetoothsystemen in smartphones: zij kunnen anoniem bijhouden wie allemaal met wie in contact kwam.
  • Maar het komt er dus niet in België, ‘mogelijk in een latere fase kan een app nuttig zijn’, zo zei De Backer nog. Hij wees erop dat in Oostenrijk een soortgelijke app werd gemaakt, maar nauwelijks gebruikt wordt. En je moet ‘60 procent gebruikers halen, om echt te kunnen functioneren’.
  • Toch gaan verschillende Europese landen in die richting. Extra pijnlijk: Zwitserland bouwt, met Belgische expertise, tegen 11 mei een app.
  • Bronnen binnen de regering wijzen erop dat het dossier niet krachtig genoeg werd aangepakt door De Backer, en dat het verzonk in de versnippering van de bevoegdheid ‘preventie’, die bij de deelstaten zit.
• De testen: De Backer beloofde ook bij zijn aantreden eind maart om heel snel naar 10.000 testen per dag te gaan.
  • ‘Testen, testen, testen’, was immers de mantra die de crisis nodig had. Vandaag zijn we een maand later, en nog steeds is dat getal van ‘10.000’ niet in zicht.
  • Op 9 april verklaarde De Backer in het Parlement ‘het zelf niet te snappen’, maar op Villa Politica moest hij gisteren andermaal erkennen dat het ‘niet aan de testcapaciteit ligt’. Hij verwees naar de ‘experten’, die blijkbaar de massale uitrol van de testen tegenhouden. Het blijft een pijnlijk excuus, een maand na de aankondiging, waarbij De Backer politiek gezien z’n nek uitstak.
• De mondmaskers: ‘Wij weten dat ze een heel belangrijke rol zullen spelen in de exitstrategie’, zo stelde Wilmès gisteren in de Kamer.
  • Dat is op zich opvallend: als de mondmaskers zo belangrijk zijn, waarom is er dan anderhalve maand gewacht om dit op te leggen, zo is de vraag die zich opdringt. Opnieuw: bij de aanpak in Azië spelen de mondmaskers een belangrijke rol, hier werden door allerlei experten bijzonder tegenstrijdige boodschappen gegeven.
  • In het kluwen der bevoegdheden is overigens Koen Geens (CD&V) de man die blijkbaar verantwoordelijk is voor de aanvoer van die mondmaskers, niet Maggie De Block (Open Vld) of De Backer. Geens gaf vanmorgen wat uitleg op Radio 1.
  • ‘Dit geeft geen geweldige bescherming, maar een paar weken geleden heeft de Risk Management Group van de experts ons gezegd: ‘Het is toch aan te raden.”
  • De verplichting volgt vermoedelijk voor het openbaar vervoer en ook bij bedrijven die tijdens het werk de regels van social distancing niet kunnen garanderen.
  • Van de zogenaamde chirurgische mondmaskers en de FFP2-maskers wil de regering er zo veel mogelijk in een strategische stock steken: wereldwijd blijft de vraag hoog en het aanbod ontoereikend. Bij aanvang van de crisis was er geen strategische stock, wegens ‘niet op tijd aangekocht’.
  • Voor de textielmaskers start de confectiesector met de productie in eigen land, maar voorlopig is dat nog onvoldoende om iedereen een masker te geven.
  • Geens verwees naar ‘het ‘maak zelf je mondmaskers’ van Volksgezondheid’ om erop te wijzen dat mensen zelf aan de slag kunnen, met naald en draad of een naaimachine.

Money, money, money: Iemand nog iets gehoord van de premies voor de ‘werkenden’?

• Al weken bleef het zoemen rond ‘werkpremies‘ voor mensen die steeds aan de slag bleven tijdens de crisis: het zorgpersoneel en ook de mensen van onder meer de retail. Tot frustratie van sommigen in de regering: ‘We gaan nu toch niet gaan betalen om mensen gewoon hun job te laten doen?’ Die laatsten lijken hun slag thuis te halen.
• Want verschillende ministers losten allerlei plannen en er verscheen in de pers ook wel wat. Maar één en ander blijkt nu toch opgeklopt: de laatste dagen is het bijzonder stil geworden over al die premies.
• De uitwerking van de premie, er was sprake van 1.000 euro, stropt. Juridisch gezien is het niet evident om uit te leggen waarom de ene wel, en de andere niet kon profiteren van die premie.
• Dat het vroegtijdig in de pers verscheen, was bijzonder vervelend: zo hebben de mensen uit de zorg en de medische sector een ‘belofte’ gekregen die nu niet vervuld geraakt.
• Ook de fiscale bonus, een premie van 1.000 euro waarop geen belasting zou moeten betaald worden, wordt zo in stilte begraven.
• Het enige wat wel overeind blijft: extra dagen ouderschapsverlof. Dat geldt niet enkel voor alleenstaande ouders, maar voor iedereen. Vraag is of het veel zal gebruikt worden: het vervangingsinkomen is niet bijster hoog.

In Europa: De 27 leiders van de EU zagen elkaar op een videoconferentie, op een top van regeringsleiders. Een akkoord is er, hoe raadt u het al, niet.

• Het water tussen Noord en Zuid was toch te diep. Maandag was er al ter voorbereiding een videoconferentie tussen de Franse president Emmanuel Macron, de Duitse kanselier Angela Merkel, de Italiaanse premier Giuseppe Conte, de Spaanse premier Pedro Sanchez en de Nederlandse premier Mark Rutte. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, begeleidde. Maar het werd volgens insiders ‘een meeting met getrokken messen‘, waarbij Rutte en Merkel lijnrecht tegenover Macron, Sanchez en vooral Conte stonden.
• De sfeer bekoelde in de loop van de week, en tegen de top gisteren had Italië haar expliciete eis om coronabonds laten varen. Maar Zuid-Europa blijft onconditionele steun, betaald door gemeenschappelijke financiering, bepleiten. Dat moet via een ‘herstelfonds’.
• Merkel verklaarde op de top dat Duitsland bereid is ver te gaan financieel, om het zogenaamde ‘herstelfonds’ van één biljoen euro, of zelfs meer, te steunen. De meeting was daarom niet te lang: de verantwoordelijkheid werd naar de Europese Commissie doorgeschoven, die nu de details moet uitwerken.
• De cruciale vragen, hoe het fonds gefinancierd gaat worden, en ook of dat fonds ‘leningen’ of zogenaamde ‘grants‘ zal uitdelen: ze zijn niet beantwoord. Het enige wat Ursula von der Leyen, de baas van de Commissie, kon zeggen, was dat het ‘zeker één biljoen euro’ wordt.

Wit wordt even rood: Straks is het 1 mei, en dan vieren de socialisten ‘hun’ feest van de arbeid.

• Omdat de lockdown nog volop duurt, moesten sp.a, ABVV en de Socialistische Mutualiteiten wel iets anders verzinnen. Normaal speecht de voorzitter, de 27-jarige Conner Rousseau (sp.a), aan de vooravond in de Vooruit, de traditionele rode feestzaal in Gent.
• Dit jaar kan dat niet, dus komt Rousseau met ‘Vooruit-TV’ een live uitzending op Facebook, volgende week op donderdagavond vanaf 18 uur. Daarbij belooft Rousseau zowaar zelfs ‘special guests’. ‘Deze 1 mei wordt een groots feest dat de solidariteit in de verf zet, maar ook een startschot om van solidariteit weer iets mainstreams te maken in de toekomst.’
• De volgende dag, op 1 mei, vraagt hij aan alle leden en sympathisanten om iets rood uit het raam te hangen, en dan samen om 11 uur de Internationale te zingen vanuit hun kot. Het is eens iets anders dan het applaus om 20 uur elke dag, nietwaar? Om 12 uur speecht Rousseau dan opnieuw, via een Facebook Live. Ook Miranda Ulens van het ABVV doet het zo.

Aan de baxter van het overheidsgeld: Lufthansa, het moederbedrijf van Brussels Airlines, zou nu toch een flinke som krijgen om ‘Belgisch’ te blijven vliegen.

• De federale overheid gaat dus de luchtvaartsector een soort ‘bailout’ geven: een reddingspakket dat tot 290 miljoen euro zou oplopen, zo schrijft La Libre. Die kredietlijn moet Lufthansa toestaan de zaak te redden.
• De bedoeling is niet dat België in het kapitaal stapt of dat Brussels Airlines zou genationaliseerd worden. Van dat soort scenario’s droomde men vooral in Franstalig België, maar daar is dus geen sprake van: de Duitsers zitten er niet op te wachten, de federale regering evenmin.
• Wel een flinke kredietlijn dus, met als voorwaarde dat de Belgische luchtvaartactiviteit van Lufthansa behouden blijft op Brussels Airport.
• Er is geen enkele ecologische voorwaarde verbonden aan de kredietlijn. Onder meer de Denen deden dat wel, en ook in Oostenrijk was er sprake van, om de luchtvaartmaatschappij maar te redden als zij inspanningen deden voor het klimaat. Ook de groenen vroegen dat in eigen land, daar gaat de regering dus niet op in.

In de buitenlandse pers: België loopt in de kijker.

• Zuhal Demir (N-VA), de Vlaamse minister van Toerisme, die vreest voor een slechte reputatie van ons land bij buitenlandse toeristen door de manier van coronadoden tellen, zal eens diep moeten zuchten. Het gerenommeerde Duitse blad Der Spiegel brengt een grote focus op België, waarin ze ‘het Belgische coronamysterie‘ belichten.
• Het blad stelt dat de politiek, maar ook de experten, gewoon het virus stevig onderschat hebben bij de aanvang van de crisis. Want uiteraard hebben ze in Duitsland ook gezien dat België nu boven Spanje en Italië zit in de internationale rankings.
• Dat heeft volgens Der Spiegel meerdere redenen: er is erg veel passage, we zijn een doorreisland in het hart van Europa. Ook de luchtvervuiling is een factor, net als in New York en Lombardije. En er is de hoge bevolkingsdichtheid. Maar daarnaast dus ook de politieke factor: een onderschatting van de urgentie.
• Ook Maggie De Block (Open Vld) krijgt ervan langs, omdat zij bij het begin van de crisis de zaak minimaliseerde en ‘de populaire frituren openhield’, zo schrijft Der Spiegel. Ze hebben het uiteraard ook over de vernietiging van de strategische stock FFP2-mondmaskers. Ze wijzen op de ‘chronische onbestuurbaarheid‘ van het land.
• Opvallend: in de Franse pers dan weer extreme lof voor Sophie Wilmès. In Les Echos, de Franse zakenkrant, heeft men het over ‘de geboorte van een echte staatsvrouw‘. ‘Toen men eind oktober haar op Europese toppen zag verschijnen, wist niemand precies wie ze was. Ze moest een verlamd land in een vastgelopen systeem proberen te leiden, ze leek vastgebonden op haar stoel.’ Maar nu ziet de  Franse krant dus een heuse vervelling, tot iemand die zelfs Europees meespeelt. Fransen en Duitsers: nooit helemaal dezelfde visie, zoveel is wel duidelijk.