Talrijke boeken en analyses zijn verschenen over de vermeende neergang van het Westen, vaak contrasterend met de vermeende opmars van de BRICS (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika).
“All BRICS, no mortar”: Het overlijdensbericht van het Westen is voorbarig en overdreven
Waarom is dit belangrijk?
Ondanks hun gezamenlijke kritiek op de westerse dominantie hebben de BRICS-landen, afgezien van hun lakse houding ten opzichte van mensenrechten, geen gemeenschappelijk politiek-ideologisch model. Het Westen heeft uiteraard ook zijn interne meningsverschillen, maar die lijken klein vergeleken met de grote verschillen binnen de BRICS.In het nieuws. Op de jaarlijkse top van de BRICS, deze keer in het Zuid-Afrikaanse Johannesburg, werd beslist het vijflandenblok uit te breiden met zes nieuwe leden.
- Per 1 januari 2024 treden Iran, Argentinië, Egypte, Ethiopië, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) toe tot de BRICS.
- Dat de aartsvijanden Iran en Saoedi-Arabië deel uitmaken van dezelfde club, zegt al veel over de samenhang binnen het samenwerkingsverband.
- Het vijflandenblok, dat straks dus uitbreidt naar elf, is nog weinig meer dan een goed klinkende afkorting. Die werd in 2001 door een econoom van Goldman Sachs bedacht.
- Het enige wat deze landen verbindt blijft hun afkeer voor de dollar. Interessant is ook dat vanaf 1 januari 2024 zes van de negen grootste olieproducenten ter wereld deel zullen uitmaken van de BRICS.
All BRICS, no mortar
Zoom in. “All BRICS, no mortar” (“veel bakstenen, maar geen mortel”) is dan ook een vaak gehoorde opmerking. Ze geeft aan dat het blok meer op een door emotie gedreven mediaconstructie leunt dan op economische realiteit.
Cijfers liegen nooit:
- De dollar blijft dominant in de wereldhandel. 40% van de transacties wordt in deze munteenheid verrekend, gevolgd door de euro met 38%.
- De New Development Bank, gefinancierd door de BRICS, is met haar 33 miljard dollar aan projecten sinds 2014 nauwelijks een match voor de Wereldbank. Deze laatste financierde alleen al in 2022 meer dan 71 miljard dollar aan projecten.
- Economisch gezien vertonen de BRICS-landen grote verschillen. Van dit blok heeft alleen China de voorbije 10 jaar een snellere economische groei dan de VS. Berekend op basis van het reële bbp in constante prijzen. India’s groei van 8% bleef achter bij de VS, wiens bbp met 26% steeg. Dat terwijl Zuid-Afrika (-47%), Rusland (-52%) en Brazilië (-65%) hun economie – in vergelijking met de Amerikaanse – zagen krimpen.
- Hoewel China, de grootste CO2-uitstoter ter wereld, indrukwekkende stappen heeft gezet in biotechnologie en de digitale sector, zijn de meeste van hun bedrijfsconcepten adaptaties van Amerikaanse ideeën, niet noodzakelijk innovaties.
- Als het gaat om wereldwijde zakelijke dominantie, worden slechts 23 BRICS-bedrijven vermeld in de Fortune Global 500-lijst. In schril contrast met 122 Amerikaanse bedrijven en 53 uit de Europese Unie.
- Ondanks de algemene perceptie delen de BRICS-landen niet noodzakelijk gemeenschappelijke waarden. China’s autoritaire model is net zo verschillend van India’s democratische ethos als Ruslands oligarchie is van Brazilië’s bruisende democratie.
Groter betekent niet noodzakelijk beter
Zoom out. Het is niet omdat je een groep uitbreidt, dat hij beter wordt. Ook de G20, die in 2008 tijdens de wereldwijde financiële crisis de rol van de G7 als voornaamste economische overlegplatform overnam, blijft met diep ingewortelde meningsverschillen kampen. Het uitbreiden van de ledenaantallen heeft niet noodzakelijk impact op het bereiken van consensus. Integendeel. Een groep die wereldwijd au sérieux wil worden genomen, moet allereerst intern overeenstemming vinden. Iets waar het de BRICS tot op vandaag ontbreekt.
