Vandaag breekt Nederland zijn persoonlijk record voor langstlopende regeringsvorming. De Nederlandse partijen zijn al 226 dagen aan het onderhandelen, daarmee hebben ze hun record uit 2017 gebroken. De Nederlandse regeringsvorming sputtert al langer, de huidige regeringspartijen onderhandelen nu over de verderzetting van hun kabinet.

Twee winnaars, twee richtingen

De Nederlandse formatiegesprekken zijn vandaag al 226 dagen bezig. Dat is een mijlpaal voor de Nederlanders, want daarmee breken ze hun eigen record voor langste regeringsvorming uit 2017. Toen duurde het 225 dagen voor het rood-blauwe kabinet Rutte II vervelde in de liberale en christendemocratische coalitie Rutte III. De huidige formatiegesprekken worden geteisterd door twee grote machtsblokken, VVD en D66, die elk een andere richting uit willen.

Na de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen in 2021 zagen de Nederlandse liberalen hun macht verder verstevigen. Vooral de links liberale partij D66 kwam als absolute winnaar uit de bus, zij mochten de PVV van Geert Wilders inhalen als tweede grootste partij van Nederland. Ook het rechts liberale VVD, de Nederlandse regeringspartij bij uitstek, zag hun beleid bevestigd en mocht één zetel extra in de Tweede Kamer invullen. Een samenwerking tussen de twee liberale partijen leek vanzelfsprekend, maar beiden keken de andere richting uit voor coalitiepartners.

D66 wilde een zo progressief mogelijke regering vormen, maar Mark Rutte en zijn VVD keken vooral in de richting van een centrumrechtse coalitie met D66, het christendemocratische CDA en JA21, de splinterpartij van het rechtse Forum voor Democratie. Vooral de samenwerking met JA21 was een no-go voor Sigrid Kaag, lijsttrekker voor D66. Tegenwoordig lijken de partners van Rutte III elkaar terug de handen te reiken. D66 protesteerde eerst hevig tegen een coalitie met het ethisch conservatieve ChristenUnie, maar de partij heeft daarover zijn kar gekeerd omdat het enige alternatief nieuwe verkiezingen waren.

De wankele sokkel van Mark Rutte

Boven op de ideologische tweespalt tussen de twee hoofdrolspelers van de formatie, speelt de positie van Mark Rutte een belangrijke rol. De man die al meer dan tien jaar aan het hoofd van de Nederlandse regering staat heeft de afgelopen maanden imagoschade opgelopen.

Eerst was er de toeslagenaffaire waaruit bleek dat duizenden Nederlandse gezinnen onterecht beschuldigd waren van fraude, waardoor ze door de grote terugbetalingen die ze moesten doen diep in de schulden terecht kwamen. De feiten speelden zich grotendeels af tijdens Ruttes tijd als kabinetsvoorzitter en de onthulling van de affaire leidde tot de val van de regering Rutte III.

Dan is er de befaamde gelekte formatienota in maart. Tijdens de eerste gesprekrondes kreeg D66 politica Kasja Ollongren te horen dat ze positief getest was voor COVID-19. Terwijl ze naar de auto liep om thuis in quarantaine te gaan, kon een persfotograaf een foto nemen waarop de notities van de gesprekken leesbaar waren. Daarop stond duidelijk leesbaar “positie Omtzigt, functie elders”. Dit verwijst naar CDA-lid Pieter Omtzigt, die de toeslagenaffaire naar buiten had gebracht. Op een parlementaire bevraging over de nota, reageerde Rutte dat hij zich niet meer kon herinneren het ooit over Omtzigt te hebben gehad. Het ongeloofwaardige argument deed het parlement bijna een motie van wantrouwen tegen Rutte indienen als minister-president.

Met twee grote partijen die duidelijk een andere richting uit willen en Rutte die zijn vlekkeloos imago beschadigd ziet, lijkt het erop dat de Nederlanders nog een moeilijke weg hebben af te leggen. Het is niet zeker of er tegen Sinterklaas een regering in de schoenen van de Nederlanders zal liggen, maar ze hebben nog een lange weg te leggen voor ze het Belgische wereldrecord van 541 dagen te komen.

(lb)