In Mechelen start vrijdag voor de correctionele rechtbank een groot proces tegen pakjesbedrijven PostNL en GLS, en een hele resem onderaannemers. Ze worden beticht van georganiseerde sociale fraude, met de koeriers als voornaamste slachtoffers. “Een moderne vorm van slavernij”, noemt de christelijke vakbond het.
Vrijdag staat op de rol van de Mechelse correctionele rechtbank een inleidende zitting gepland. In totaal is sprake van een 50-tal dossiers, met op de beklaagdenbank PostNL en GLS – twee van de belangrijkste koeriersbedrijven van ons land -, maar ook bestuurders van beide bedrijven en een heel pak onderaannemers die uitrijden voor PostNL en GLS.
De pakjesbedrijven worden door de arbeidsauditeur gedagvaard wegens het aanzetten tot “georganiseerde sociale fraude”. Er is sprake van onder meer zwartwerk en schijnzelfstandigheid. De vakbonden stelden zich burgerlijke partij.
Een euro per pakje
“PostNL en GLS werken niet met eigen koeriers. Ze schakelen daarvoor onderaannemers in. Die werken op hun beurt met werknemers of zelfstandigen. Maar de onderaannemers noch de koeriers hebben enige zeggenschap. Ze worden volledig aangestuurd door PostNL en GLS”, aldus Hans Elsen, secretaris van de christelijke bediendebond ACV Puls. “Van zodra ze in hun bestelwagen zitten, moeten ze voldoen aan heel het draaiboek van PostNL en GLS”, aldus Roel Deseyn, advocaat voor de christelijke vakbond.
Daarbij is volgens de bonden een ‘race to the bottom’ ingezet, waarbij de koeriers “worden uitgeperst als citroenen”. Zo berekende de sociale inspectie dat de koeriers gemakkelijk 190 à 200 pakjes per dag moeten rondbrengen. “In een normale arbeidstijd kan dat onmogelijk rondgebracht worden. Slagen ze er bovendien niet in hun pakjes rond te voeren, riskeren ze een financiële sanctie of verliezen ze hun werk. We hebben getuigenissen van pakjesbezorgers die moeten bijslapen langs de kant van de weg, of die amfetamines nemen om wakker te blijven. Dat zijn wurgcontracten”, aldus Deseyn.
Op de beklaagdenbank zitten PostNL en GLS, maar volgens de christelijke vakbond gelden de wantoestanden voor de hele sector. “Het gaat om een niet levensvatbaar verdienmodel. Koeriers krijgen omgerekend iets meer dan een euro om een pakje bij de mensen te bezorgen. Dat is moderne slavernij”, zegt Deseyn.
Miljoenenboetes
De vakbonden willen bekomen dat de pakjesbezorgers – voor heel België gaat het naar schatting om 10.000 mensen – door bedrijven als PostNL en GLS als werknemer worden in dienst genomen. Ze hopen dat de rechtszaak voor een schrikeffect zorgt. Een uitspraak is er ten vroegste voor de zomer van 2022. De beklaagden riskeren miljoenenboetes, en in extremis zelfs celstraffen. De vakbonden gaan vrijdag en de komende week in de depots van alle pakjesbedrijven pamfletten uitdelen, om zo de koeriers te bereiken en te sensibiliseren. “Het gaat om een kwetsbare groep mensen, vaak moeilijk te bereiken. Sommigen spreken ook geen Nederlands”, aldus Christof Valcke van ACV Transcom daarover.
In een reactie zegt een woordvoerster van PostNL België dat het bedrijf de volledige medewerking aan het onderzoek verleent, en alle wetten en regels naleeft. “We staan voor eerlijk werk en een fatsoenlijke verloning, ook voor mensen die in opdracht van ons pakjes bezorgen”, klinkt het.