Wijnexpert Frank Van der Auwera laat z’n, eigengereide, licht schijnen over de wijnactualiteit
Dat glazen flessen, en zeker de zwaardere exemplaren, niet de economisch of ecologisch meest efficiënte manier van wijntransport zijn, dat beseft de business al langer. Maar dat karton straks soelaas zou bieden, dàt is toch wel een onverwachte ontwikkeling. Draait het hier om een opgeklopte marketinghype, of zit er eindelijk wel degelijk een efficiënt alternatief in de pijplijn?
Over het 75cl-flessenformat wordt al langer gebakkeleid. Begin van het millennium werd door veel analisten nog voorspeld dat petflessen – vervaardigd uit polyethyleentereftalaat, materiaal dat ook wel gebruikt wordt als verpakking voor cosmetica, vloeibare zepen, schoonmaakmiddelen of medicijnen – dé oplossing zouden vormen voor de wijnverpakking. Maar dit bleek een foute gok.
Het volstaat om alleen nog maar te kijken in de rekken van de grootdistributeurs, waarvan een aantal spelers toch in-house miljoenen flessen op jaarbasis bottelen, om te begrijpen dat het pet-alternatief, althans voor wijn, niet de deus ex machina is gebleken. Bij mijn laatste visite aan enkele lokale supermarkten vond ik zelfs geen enkel pet-exemplaar meer op het schap.
Recenter dient zich nu echter een nieuwe kandidaat aan, die zich als een zilverruggorilla op de borst klopt: de ‘papieren’ wijnfles, voor 94% gemaakt uit gerecycleerd karton. Het bedrijf Frugalpac creëerde immers deze ‘Frugal Bottle’, waarvan de voorbije weken de eerste exemplaren in de rekken belandden van het Verenigd Koninkrijk, maar waarvan de ruimere verspreiding vooral later in dit postcoronajaar 2021 zal gebeuren.
Volgens de ontwerpers dé duurzame doorbraak waarop de sector wacht: ‘De grootste innovatie voor wijn en sterke dranken sinds de lancering van de glazen fles’, klinkt het zelfs met enig gevoel voor overacting, want vergeleken met een traditionele glazen fles is deze nieuwkomer volgens de ontwikkelaars:
- aanzienlijk lichter qua gewicht (83 gram, of tot 5 keer minder zwaar),
- voorzien van een CO2-voetafdruk die tot 6 keer lager ligt (84% van een klassieke glasfles),
- makkelijker recycleerbaar,
- en bevat ze tot 77% minder plastic dan een plastieken flesalternatief.
Bovendien laat ze door haar papieren constructie een 360° ‘branding’ toe over heel de flesoppervlakte en kan ze volgens Frugalpac eveneens probleemloos geproduceerd worden in het hartje van de bottelfaciliteit zelf. Voor (grotere) wijnproducenten zowel strategisch voordeliger als stukken handiger.
Vocht als vijand
Niet dat ik een slecht karakter heb, maar bij al dit hosanna-geroep vraag ik me toch af of het allemaal wel rijstpap met gouden lepeltjes eten is.
Mijn twijfel spreidt zich namelijk over drie aspecten.
1. Wat met de smaak?
Waarover ik niets lees in het marketingverhaal, is de potentiële invloed op de smaak. Een glazen fles is en blijft in se smaakneutraal – de mogelijke dwarsligger is uitsluitend de natuurkurk –, maar heeft gerecycleerd karton dan echt geen enkele smaakimpact?
Of betekent het dat deze verpakkingsvorm slechts/vooral implementeerbaar is bij goedkopere basiswijnen met een zeer snelle rotatie, zodat eventuele negatieve effecten zich niet kunnen ontwikkelen en zeker nooit door de consument opgemerkt worden? Voorlopig blijft het een open kwestie.
2. Wat met transport en stockage?
Ik stel me ook vragen bij het transport en de stockage van deze papieren flessen. Zijn ze, vergeleken met hun glazen concurrentie, immers niet enorm fragiel en hypergevoelig voor vochtigheid bij opslag? Voor drastische temperatuurschommelingen, of het opnemen van omgevingsgeurtjes?
En wat als deze papieren wijnflessen straks in privékelders belanden die niet ideaal zijn qua bewaarmilieu? Sterker nog: beïnvloedt een kartonfles en haar interne coating de overlevingskansen van de wijn misschien/zeker niet negatief? Daarover geen uitleg, discussie of waarschuwingen bij de makers.
3. Wat met de productiekost?
Het klinkt allemaal fantastisch vanuit een ecologisch standpunt, want bonuspunten genoeg vergeleken met de qua transport duurdere glazen flessen, maar over de productiekost verneem ik tot nu toe eveneens weinig. Mijn buikgevoel zegt me dat dit misschien inderdaad een alternatief kan vormen voor grootschalige producenten die de investering van zo’n papieren bottellijn op kortere termijn vlotjes terugverdienen, maar de bonus-malus en vooral het kostenplaatje voor kleinschalige domeinen zie ik niet meteen gunstig.
Schaar, steen, papier?
Tijd voor een bilan.
Positief lijkt me dat deze kartonfles een mogelijke oplossing vormt voor basiswijnen die in grote volumes worden geproduceerd en die op die manier misschien zelfs voor een deel traditionele bulkpartijen kunnen vervangen. Ook interessant aan deze innovatie is dat ze een nieuwe tool brengt voor wijnproducenten die trendy willen zijn, extra gebruik willen maken van de communicatieruimte op het papieren omhulsels, of puur via deze vernieuwende verpakking ook nieuwe consumenten (willen) aanspreken.
Negatief lijkt dan weer dat we nog steeds geen garanties hebben dat de flesseninhoud niet smaakmatig wordt beïnvloed door het gerecycleerd karton, zeker niet bij wijnen die toch iets meer ambitie hebben dan binnen het jaar ontkurkt te worden. En dat de kostprijs van deze omschakeling nog een zwart gat blijft.
Kortom, de kartonfles lijkt voorlopig nog een papieren tijger voor mij. Maar men mag me straks gerust het tegendeel live en proefondervindelijk bewijzen.