De Europese Unie start een procedure tegen de lidstaten Cyprus en Malta. Brussel wil dat beide eilandnaties stoppen met hun staatsburgerschap te verkopen aan de hoogste bieder.

Dat heeft Maroš Šefčovič, vice-voorzitter van de Europese Commissie, gemeld. Cyprus en Malta hanteren een systeem waarbij buitenlanders in ruil voor financiële tegemoetkoming of een investering in de nationale economie, de nationaliteit kunnen verwerven.

Er is heel wat interesse voor de systemen, want het staatsburgerschap geeft immers meteen ook een onbeperkte toegang tot de Europese Unie. Critici van het systeem zeggen echter dat ook criminelen van deze gouden paspoorten dankbaar gebruik maken. Ook verscheidene Russische oligarchen hebben zich door het aanbod in het gebied van de Middellandse Zee gevestigd.

Hof van Justitie

‘De Europese Commissie heeft bij de betrokken lidstaten al herhaaldelijk haar ernstige bezorgdheden over deze constructies aangekaart,’ beklemtoont Šefčovič. ‘Daarom werd nu een officiële procedure opgestart.’ Šefčovič voegt eraan toe de gesprekken over de problematiek met zowel Cyprus als Malta te zullen blijven verder zetten.

De twee lidstaten krijgen nu twee maanden tijd om op de bezwaren van de Europese Commissie te antwoorden. Indien die reactie niet aan de verwachtingen van de Europese Commissie beantwoordt, kan een klacht volgen bij het Europese Hof van Justitie.

Cyprus en Malta lanceerden het systeem van de gouden paspoorten in de nasleep van de financiële crisis ruim tien jaar geleden. De verkoop van het staatsburgerschap aan vermogende buitenlanders moesten de landen de nodige inkomsten bezorgen om hun economisch herstel te ondersteunen.

Cyprus heeft volgens studies sindsdien 4.000 gouden paspoorten verkocht. Die operatie zou het land 7,5 miljard euro extra inkomsten hebben opgeleverd. Ook Bulgarije heeft inmiddels een gelijkaardig systeem op poten gezet.

Kritiek

Er is op het concept van de gouden paspoorten echter grote kritiek gerezen. Een reportage van televisiezender Al-Jazeera toonde recent nog dat een aanzienlijk deel van de paspoorten was toegekend aan criminelen die internationaal werd gezocht of aan andere individuen die het voorwerp van internationale sancties waren.

In Malta werd de voorbije zomer bovendien Keith Schembri, stafchef van premier Joseph Muscat, opgepakt omdat hij een persoonlijke handel in gouden paspoorten zou hebben opgezet.

De problematiek heeft inmiddels ook de carrière van de Cypriotische politicus Christos Stylianides tot stilstand gebracht. Stylianides was in de vorige Europese Commissie verantwoordelijk voor humanitaire hulp en crisismanagement. Hij had aan de Cypriotische president Nicos Anastasiades gevraagd zijn mandaat bij de Europese Commissie te verlengen.

Dat verzoek werd echter afgewezen. De Cypriotische regering zou volgens sommige bronnen ontevreden zijn geweest over Stylianides, die immers onvoldoende inspanningen zou hebben gedaan om het probleem van de gouden paspoorten van de agenda van de Europese Commissie te laten verdwijnen.

Cyprus en Malta hebben aangegeven hun huidige systemen met de gouden paspoorten stop te zetten. Waarnemers denken echter dat beide landen werken aan alternatieven die niet meer op bezwaren van de Europese Commissie zouden kunnen stuiten.