Steeds meer winkels schakelen bij de betaling van de aankopen over op zelfscanning. Dat kan de uitbaters belangrijke besparingen opleveren. Kassapersoneel is immers niet langer nodig. Toch gaat een gedeelte van de winst verloren. Er moet immers vastgesteld worden dat de praktijk tot een toenemend aantal winkeldiefstallen aanleiding geeft.
Uit onderzoek van het bedrijf Voucher Codes Pro bij meer dan zesentwintighonderd consumenten bleek dat 20 procent van de klanten bij zelfscanning een of andere vorm van bedrog had gepleegd. Criminologen aan de University of Leicester stelden vast dat op een verkoop van 21 miljoen dollar met zelfscanning een bedrag van 850.000 dollar was verduisterd.
Gelegenheid
Vijf jaar geleden werkten wereldwijd ongeveer 191.000 winkels met scanning. Volgens ramingen zal er volgend jaar sprake zijn van 325.000 adressen met zelfscanning. “Er zijn verschillende redenen waarom zelfscanning het aantal winkeldiefstallen kan doen oplopen,” aldus de onderzoekers van de University of Leicester.
“In de eerste plaats wordt de winkeldiefstal vergemakkelijkt wanneer men de klanten zonder enige controle zelf laat afrekenen. De gelegenheid creëert de dief. Een groot deel van de daders stapt de winkel wellicht niet binnen met het plan om een diefstal te plegen, maar komt uiteindelijk tot het besef dat hij zichzelf gemakkelijk een korting op zijn aankopen kan bezorgen.”
Er wordt echter op gewezen dat nog andere redenen het risico op winkeldiefstallen bij zelfscanning doen stijgen. “De retailers dragen zelf ook verantwoordelijkheid,” erkennen de Engelse criminologen. “Men zou immers de sector ervan kunnen betichten een omgeving te creëren waar criminaliteit wordt aangemoedigd.”
“Met de introductie van zelfscanning en het afvoeren van het kassapersoneel maakt de winkelier immers duidelijk winsten boven sociale verantwoordelijkheid te plaatsen. Dat wordt ook door de consument ervaren. De klant krijgt dan ook zelf minder problemen om zijn sociale verantwoordelijkheid in acht te nemen.”
Risicozoekers
Bovendien wordt opgemerkt dat de mens tegenover een ander individu verschillend reageert dan tegenover een machine. “De meeste winkeldieven zijn mensen die in andere omstandigheden vaak heel gezagsgetrouw zijn,” zegt Barbara Staib, directeur communicatie bij de Amerikaanse National Association for Shoplifting Prevention.
“Deze mensen zouden iemand achterna hollen om een verloren biljet van 20 dollar te kunnen teruggeven. Die andere persoon wordt immers als een menselijk wezen bestempeld. Gedacht wordt dat hij mogelijk het bedrag van 20 dollar zal missen. Bij een robotkassa ontbreekt die reactie. Daar ontstaat een vals gevoel van anonimiteit, waardoor de neiging tot winkeldiefstal toeneemt.”
Sommige klanten laten bij winkeldiefstallen echter in het geheel geen gewetensproblemen blijken. Deze consumenten zien geen enkel moreel knelpunt. Er wordt immers opgemerkt dat de winkels met de zelfscanning de klant verplicht om werk te doen dat normaal door personeel zou moeten worden uitgevoerd.
Frank Farley, psycholoog aan de Temple University, zegt dat bepaalde groepen klanten bovendien vooral naar opwinding zoeken. “Shoppen kan vaak bijzonder vervelend zijn,” aldus Farley. “Winkeldiefstal is voor sommigen dan ook een manier om het shoppen spannender te maken.”