Key takeaways

• De wereldwijde overheidsschuld zal naar verwachting in 2029 groter zijn dan de wereldwijde economische productie, wat een aanzienlijk risico vormt voor de financiële stabiliteit.
• Stijgende rentetarieven verhogen de kosten van het aflossen van bestaande schulden, wat een zware last legt op overheidsbegrotingen over de hele wereld.
• Het IMF beveelt aan om sterkere economische groei te bevorderen en te investeren in het vertrouwen van het publiek.

De wereldwijde overheidsschuld stijgt in een alarmerend tempo en zal in 2029 de wereldwijde economische productie overtreffen. Deze ernstige waarschuwing komt van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat er bij regeringen over de hele wereld op aandringt om hun uitgaven, fiscaal beleid en fiscale risico’s aan te pakken voordat het te laat is.

Stijgende schuld

Vitor Gaspar, hoofd van de afdeling Fiscale Zaken van het IMF, onderstreepte de ernst van de situatie door te zeggen dat de schuldniveaus “hoog zijn en snel stijgen”. De last van de rentebetalingen zet de toch al onder druk staande overheidsfinanciën nog verder onder druk.

Gaspar legde uit dat na jaren van historisch lage leenkosten, overheden nu geconfronteerd worden met een sterke stijging van de rentetarieven. Deze trend, in combinatie met een stijgende staatsschuld, heeft de kosten voor het aflossen van die schuld aanzienlijk verhoogd. In 2020 vertegenwoordigden rentebetalingen ongeveer 2 procent van het wereldwijde bbp. Dat cijfer nadert nu de 3 procent, wat een zware last op de begrotingen legt.

Fiscale en financiële risico’s

De IMF-topman uitte ook zijn bezorgdheid over de mogelijkheid van een “negatieve feedbackloop tussen de overheidsfinanciën en de overheidsfinanciën”. Dit scenario komt voort uit het oprekken van de waarde van activa op de financiële markten en het verkleinen van de kredietrisicospreads, waardoor de kwetsbaarheid van landen met beperkte budgettaire manoeuvreerruimte toeneemt.

Gaspar beschreef de huidige uitdaging als het “trilemma van het begrotingsbeleid”, waarbij regeringen tegenstrijdige eisen met elkaar in evenwicht moeten brengen. Het gaat om een toenemende druk op de uitgaven, beperkte ruimte om belastingen te verhogen en de noodzaak om de begrotingsstabiliteit te handhaven. Hij noemde vergrijzing, veiligheidsproblemen en ontwikkelingsbehoeften als factoren die bijdragen aan deze druk op de uitgaven.

Duurzame oplossingen

Zonder voldoende belastinginkomsten om de stijgende uitgaven te compenseren, waarschuwde Gaspar voor een cyclus van stijgende tekorten die tot onhoudbare schuldniveaus leiden en de fiscale en financiële stabiliteit in gevaar brengen.

Om deze toenemende druk te verlichten, pleit het IMF voor sterkere economische groei als de meest effectieve oplossing. Gaspar wees erop dat sterke groei extra inkomsten genereert, waardoor cruciale budgettaire manoeuvreerruimte ontstaat. Hij benadrukte ook het belang van “investeren in publiek vertrouwen”, dat de politieke en sociale cohesie bevordert en een snelle reactie op onvoorziene gebeurtenissen mogelijk maakt.

Pensioenhervormingen

Met betrekking tot pensioenhervormingen erkende Gaspar de uitdagingen waarmee veel ontwikkelde landen worden geconfronteerd, nu ze te maken krijgen met een vergrijzende bevolking en stijgende kosten. Hij wees op de noodzaak van transparantie en overleg om publieke steun te krijgen voor de noodzakelijke hervormingen.

Hij noemde Zweden en Japan als voorbeelden en benadrukte succesvolle benaderingen waar de pensioenleeftijd gekoppeld is aan de levensverwachting, waardoor de duurzaamheid van de pensioenstelsels gewaarborgd is.

Volg Business AM ook op Google Nieuws

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!