“Niet de tot 2 maanden geleden in Venezuela zelf totaal onbekende en zelfverklaarde president Juan Guaidó, noch de tragi-komische figuur van Nicolas Maduro, hebben de sleutel tot de oplossing van het Venezolaanse vraagstuk in handen. Het is ‘s lands professionele maffia van militairen die over de toekomst van de door hen geruïneerde staat zal beslissen.”
Dat schrijft het invloedrijke multinationale Latijns-Amerikaanse weekblad AmerícaEconomía in een editoriaal.
Het feit dat de met veel fanfare aangekondigde D-Day op 23 februari uitliep op een status-quo en dat het leger niet massaal deserteerde, bewijst volgens de redactie van het weekblad dat het leger voorlopig verenigd blijft en Maduro, noch Guaidó nodig heeft.
“Wat deze episode duidelijk maakt is dat het Venezolaanse regime een militaire, eerder dan een burgerlijk-militaire dictatuur is. Maduro heeft minder in de pap te brokken dan zijn tragikomische figuur graag laat uitschijnen. Achter de schermen zijn het figuren als Diosdado Cabello, een militair die de opdracht kreeg een nieuw parlementaire grondwet uit te vinden, en Vladimiro López Padrino, een militair die minister van Defensie is, die de touwtjes in handen hebben.”
Militairen namen de economie over
De macht van het leger in het land is enorm. Actieve of voormalige militairen staan aan het hoofd van een derde van alle ministeries. Ze regeren de helft van de 23 provincies.
De militairen worden door de crisis amper getroffen. Ze gunnen zichzelf grote loonsverhogingen en genieten geprivilegieerde toegang tot voedsel en de woningmarkt. Ze kunnen de hand leggen op lucratieve contracten, controleren de valutahandel en verkopen goedkope olie met woekerwinsten aan buurlanden.
De militairen hebben de voorbije decennia hun land omgevormd tot een paradijs voor illegale activiteiten. Daarbij wisselen olie, goud, vreemde valuta – en naar alle waarschijnlijkheid ook drugs – voortdurend van eigenaar.
In tegenstelling tot voormalige dictaturen in Centraal-Amerika, Chili, Brazilië en Argentinië hebben we hier niet te maken met een typische junta. Zo’n junta kiest normaal partij voor een deel van de bevolking (meestal rechts, uitzonderlijk eens links.) Wat we hier zien is een leiderskorps dat werd gepolitiseerd door wijlen Hugo Chávez. Daarna werd het versterkt door de de Cubaanse veiligheidsdiensten.
“Een vetgemeste, professionele maffia”
Door de jaren heen is dit korps uitgegroeid tot een professionele maffia. Die heeft het overheidsapparaat veroverd en het land geruïneerd. Verschillende aan de militairen gelinkte maffieuze groepen hebben mee de controle over het land.
- De colectivos of gewapende bendes die in de hoofdstad Caracas actief zijn. Ze zijn verantwoordelijk voor het onschadelijk maken van al wie zich tegen het regime verzet.
- Regionale, criminele bewegingen die de drugstrafiek en illegale mijnbouw controleren. Zij werken samen met de politie, regionale politici en beschikken over een uitgebreid transnationaal misdaadnetwerk.
- Buitenlandse militanten, waaronder voornamelijk Colombiaanse rebellen die deel uitmaken van het ELN. Dat is de laatste opstandelingenbeweging in het buurland en die steeds kon rekenen op bescherming van Chavez en later Maduro.
Zelfs indien het tot een regimewissel komt “zonder het gebruik van geweld of een buitenlandse gewapende tussenkomst”, dan nog zullen deze groepen hun machtsposities trachten te versterken. En dat binnen het tijdelijke machtsvacuüm dat zo’n regimewissel onvermijdelijk met zich meebrengt.
Niet immuun tegen internationale en binnenlandse druk
Toch zal deze vetgemeste maffia een onderhandelde oplossing niet uit de weg gaan. Zelfs de grootste maffiabaas weet dat hij op een gegeven moment best met de autoriteiten onderhandelt. Evenmin is ze immuun tegen de internationale druk en de afkeer die miljoenen Venezolanen voor hen tonen. Dat Guaidó zich vrij in het land kan bewegen bewijst enkel dat niet alle militairen Maduro steunen.
Guaidó maakte een kapitale fout
Maar… Guaidó heeft wel een kapitale fout gemaakt. Door te stellen dat alle opties open blijven – een buitenlandse militaire tussenkomst inbegrepen. Dat zou Venezuela in een ongeziene golf van geweld meesleuren en de initiëring van elk democratisch proces verhinderen.
Wat nu?
AmerícaEconomía: “Guaidó en zijn entourage hebben de militairen volledige amnestie beloofd in ruil voor de erkenning van zijn regering. Maduro zou asiel zijn beloofd in Rusland of Cuba. De oppositie heeft het over ‘nationale verzoening’, niet over ‘gerechtigheid’.
Toch heeft dat tot nog toe de militairen niet kunnen overtuigen om hun activiteiten stop te zetten. Diplomatieke druk, gekoppeld aan een versoepeling van de Chinese en Russische posities tegenover de oppositie, bijkomende sancties, aanhoudend protest en een manier om humanitaire hulp het land binnen te brengen, zijn in onze opinie de enige manier om Maduro naar de uitgang te duwen en vrije verkiezingen te houden.”