De toekomst van geld en betalingssystemen zal worden gekenmerkt door evolutie, niet door een radicale cryptorevolutie zoals voorstanders van bitcoin die voor ogen hebben. Geld is te veel een publiek goed en een zorg voor de nationale veiligheid om over te laten aan private, anonieme, gedecentraliseerde actoren.
Wat heeft de toekomst in petto voor geld- en betalingssystemen? Die zal zeker ongekende technologieën bevatten, maar om het volledige plaatje te kunnen zien is historische context nodig.
Traditioneel draaien geld- en betalingssystemen op een combinatie van basisgeld (uitgegeven door een centrale bank) en geld uit de particuliere sector, meestal uitgegeven door commerciële banken via direct opvraagbare deposito’s, creditcards, enzovoort. Omdat nieuwere fintech betalingssystemen zoals Alipay, WeChat, Venmo of PayPal nog steeds gekoppeld zijn aan bankdeposito’s en creditcards, vertegenwoordigen ze evolutie, geen revolutie.
Wat bitcoin en andere gedecentraliseerde cryptoactiva betreft, geen ervan is een valuta geworden omdat geen ervan een rekeneenheid, schaalbaar betaalmiddel, stabiele waardeopslag of numeraire (een benchmark voor andere vergelijkbare activa) is. El Salvador ging zo ver om de bitcoin uit te roepen tot wettig betaalmiddel, maar in het beste geval wordt zo’n 5 procent van de transacties voor goederen en diensten ermee afgehandeld.
Nu de regering-Trump een Strategische Bitcoin Reserve heeft ingesteld en meer institutionele beleggers de bitcoin aan hun portefeuille toevoegen, geloven sommige commentatoren dat bitcoin na verloop van tijd een waardeopslag zal worden. Maar dit moet nog getest worden.
Welke andere mogelijkheden bieden distributed-ledger technologies (DLT’s)? Afgezien van cryptoactiva, die volatiele tokens voor speculatieve activiteiten zullen blijven, zijn er nog drie andere opties opgedoken: CBDC’s (Central Bank Digital Currencies), stablecoins en tokenized deposits.
De angst dat CBDC’s banken zouden uitschakelen of bankruns in tijden van financiële paniek zouden vergemakkelijken, is afgenomen nu er waarschijnlijk limieten zullen worden opgelegd aan CBDC-saldi. In de meeste gevallen zullen centrale banken zich alleen richten op het bieden van een publiek veilig activum voor de digitale portemonnee van mensen, in plaats van een alternatief voor betalingssystemen in de particuliere sector; en de meeste CBDC’s zullen niet “programmeerbaar” of rentedragend zijn.
Dat betekent dat oplossingen uit de private sector betalingen zullen blijven domineren. Fintech kan goedkope, veilige en efficiënte opties bieden die niet noodzakelijkerwijs gebaseerd zijn op DLT; en overheden bieden nu realtime betalingsrails voor banken en bedrijven die goedkope en onmiddellijke afwikkeling mogelijk maken. En zelfs in het DLT-domein kan de tokenisering van geldmarktfondsen of rentedragende “flatcoins” (gekoppeld aan een mandje activa) de adoptie stimuleren van nieuwe vormen van quasi- of breed geld dat naadloos kan worden omgezet in digitaal geld dat betalingsdiensten levert.
Maar de voorkeuren verschillen sterk per jurisdictie. In de Verenigde Staten heeft de ideologische oppositie van de regering-Trump tegen CBDC’s ertoe geleid dat ze de voorkeur geeft aan stablecoins (wat leidt tot waarschuwingen van de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) voor een terugkeer naar het gammele vrije bankieren van de negentiende eeuw, maar dan in digitale vorm). In Europa daarentegen impliceren zorgen over de risico’s van stablecoins – zoals een nieuwe vicieuze cirkel tussen de schatkist en de uitgevers van stablecoins, en slechte anti-witwaspraktijken en “ken uw klant”-praktijken – een voorkeur voor CBDC’s en en tokenized deposito’s. En in China heeft een afkeer van potentieel gedecentraliseerde stablecoins ertoe geleid dat de overheid de voorkeur geeft aan een CBDC, plus fintech betaaloplossingen.
Idealiter zou elk van deze oplossingen naast elkaar bestaan en een verschillende rol spelen binnen een goed georganiseerd systeem van digitale valuta. Een CBDC zou de publieke veilige activa zijn in de digitale portemonnees van mensen, en een basis van vertrouwen vormen voor het hele systeem. Stablecoins zouden dan worden gebruikt voor binnenlandse peer-to-peer of internationale betalingen, en tokenized deposito’s zouden worden gebruikt voor interbancaire transacties.
Tot nu toe is een van de enige jurisdicties die het belang van de implementatie van deze “piramide” van digitale valuta lijkt te hebben erkend, de Verenigde Arabische Emiraten, die de meest gastvrije omgeving voor digitale activa op mondiaal niveau aan het creëren is. In deze context is het goed om te vermelden dat nieuwe digitale vormen van geld weliswaar gebaseerd zijn op een vorm van DLT, maar dat de meeste draaien op gecentraliseerde in plaats van gedecentraliseerde grootboeken, en dat ze meestal worden toegestaan door bevoegde en vertrouwde validators, in plaats van via toestemmingsvrije en vertrouwensloze transacties. Of anders gezegd, ze staan dichter bij traditionele gecentraliseerde grootboeken dan bij een echte DLT.
Toch lijken veel van degenen die echte activa tokenen te kiezen voor DLT als het geprefereerde “verenigende platform”, waarbij digitale activa worden uitgedrukt in native digitale valuta. Dus, in plaats van ons te richten op de race om dominantie over binnenlandse of grensoverschrijdende betalingssystemen, stellen we voor om te kijken naar de geopolitiek van digitale valuta, gezien hun potentieel om te dienen als wereldwijde reserveactiva.
Op zoek naar een grotere wereldwijde rol voor de renminbi, deels om het risico van toekomstige Amerikaanse financiële sancties te beperken, dringt China erop aan dat zijn CBDC, de e-CNY, wordt gebruikt in grensoverschrijdende transacties tussen landen die betrokken zijn bij China’s Belt and Road Initiative (en zijn zusterproject, de Digitale Zijderoute). Met m-Bridge, een technologie die oorspronkelijk samen met de BIS is ontworpen, zou de e-CNY kunnen worden gebruikt om dollarkanalen en het SWIFT-systeem voor grensoverschrijdende transacties te omzeilen; China heeft zelfs al een eigen alternatief voor SWIFT: CIPS (Cross-border Interbank Payment System).
Deze stappen suggereren dat de eurozone in de knel zou kunnen komen tussen een nog steeds dominante dollar (waarvan de rol zou worden versterkt door de wijdverspreide invoering van stablecoins die aan de dollar gekoppeld zijn) en een opkomende e-CNY. Europa maakt daarom haast met de invoering van een digitale euro, die zou kunnen helpen om de wereldwijde reserverol van de eenheidsmunt te behouden en de Europese Unie enige “strategische autonomie” zou kunnen geven.
Tot slot stimuleert de regering Trump stablecoins (via de recente GENIUS Act) om de dominante rol van de dollar in wereldwijde betalingen en als reservemunt te behouden. Nu op de dollar gebaseerde stablecoins de wereldeconomie opnieuw dollariseren, heroverwegen zowel China als de eurozone hun eerdere scepsis en overwegen ze de uitgifte van hun eigen stablecoins.
De toekomst van geld- en betalingssystemen zal worden gekenmerkt door evolutie, niet door een radicale cryptorevolutie. Netwerkeffecten geven de huidige systemen een voordeel. Meer dan anderhalf decennium na de lancering van bitcoin is de belangrijkste vooruitgang in crypto de stablecoin, wat slechts een digitale versie van fiatvaluta is; en zelfs de adoptie van stablecoins zal geleidelijk gaan. Geld is te veel een publiek goed en te veel een zorg voor de nationale veiligheid om over te laten aan private, anonieme, gedecentraliseerde actoren. Hoe dan ook, het zal binnen de bevoegdheid van de staat blijven.
© Project Syndicate, 2025.
www.project-syndicate.org
door Brunello Rosa,Nouriel Roubini