Een universeel basisinkomen, dat aan alle burgers wordt uitgekeerd, kan onmogelijk de armoede in rijke landen verminderen; het zal daar boven op ook de belastingen aanzienlijk verhogen. Tot die conclusie komt de OESO in een studie over het idee.
Op dit moment worden in verschillende landen – Finland en Nederland, bijvoorbeeld – kleinschalige experimenten georganiseerd. Geen enkel land heeft tot nog toe zulk project op zijn ganse grondgebied uitgerold.
Volgens de geestelijke vader van het basisinkomen, de econoom Enno Schmidt, geeft het de armen in de maatschappij financiële veiligheid zonder hun waardigheid af te nemen en aan creatievelingen en ondernemers de mogelijkheid om hun passie na te streven. Het basisinkomen moet ook een dijk opwerpen tegen het jobverlies als gevolg van de robotisering.
De OESO – een samenwerkingsverband van 35 rijke landen dat gezamenlijke problemen wil oplossen en een internationaal beleid wil voeren – maakt brandhout van die stelling.
De organisatie ziet in het project enkel hogere belastingen, een verminderde focus op hoe men armen best helpt en grote grote aantallen winnaars en verliezers.
Basisinkomen zou zich ver onder de armoedegrens positioneren
Volgens James Browne en Herwig Immervoll, de auteurs van de studie, “zou een betekenisvol basisinkomen naast het inkrimpen van bestaande voordelen, ook belastingverhogingen vergen en weinig efficiënt zijn in het bestrijden van armoede.”
Omdat de socialezekerheidssystemen in de verschillende OESO-landen variëren is het corrigeren van de huidige stelsels van uitkeringen, aftrekposten en andere vormen van sociale zekerheid moeilijk neutraal uit te voeren, zo stellen de auteurs.
Wel zou de uitbetaling van eenzelfde bedrag aan alle mensen onder de pensioenleeftijd, zich in alle onderzochte landen ‘ver onder de armoededrempel’ positioneren. Vooral omdat de mensen die vandaag geen inkomen hebben ook van zo’n basisinkomen zouden profiteren, zouden de uitgekeerde bedragen erg laag zijn.
Wil men die bedragen verhogen tot een gegarandeerd minimum, dan zit er weinig anders op dan de belastingen te verhogen. Die belastingen zijn verschillende OESO-landen al zeer hoog.
Italië en Finland
Slechts in twee landen is dit niet het geval: Italië en Finland. In beide landen zou de uitbetaling van een gegarandeerd minimum basisinkomen het budget ontlasten en besparingen genereren, eerder dan bijkomende kosten veroorzaken. In het VK, Frankrijk en Finland zou de armoede toenemen, in Italië zou weinig verandering mogen worden opgetekend.
De auteurs vrezen ook voor een verminderde interesse in werken omdat het verband tussen rechten en plichten van werkzoekenden verstoord zou worden.