Vlaams minister van Begroting Ben Weyts (N-VA) wordt stevig onder vuur genomen door oppositiepartij Open Vld. Volgens Open Vld heeft Weyts een verlaging van de inkomsten verzwegen bij het voorstellen van zijn centenboek.

Key takeaways

• Volgens Open Vld had Ben Weyts moeten weten dat zijn meerjarenraming niet klopte. Weyts zou dat bij de voorstelling van de Vlaamse begroting verzwegen hebben.
• Matthias Diependaele geeft aan dat hij cijfers van de federale overheid te laat kreeg om de raming aan te passen.
• Weyts vindt dat Open Vld eerst moet vegen voor eigen deur voor de liberalen commentaar leveren.

De cijfers: Tijdens de onderhandelingen bij het vormen van een Vlaamse regering legde N-VA de eis op tafel dat de begroting tegen 2027 in evenwicht moet zijn. Voor Ben Weyts was dat ook het speerpunt van zijn begrotingsplan. Maar uit een nieuwe meerjarenraming blijkt dat er toch een tekort van 80 miljoen zal zijn in 2027. Als er niet wordt ingegrepen, loopt dat op tot 300 miljoen euro in 2029.

• Het duurder uitvallen van de Oosterweelwerf en het feit dat de federale overheid minder fiscale middelen door zal storten gelden als de belangrijkste redenen voor deze verslechtering.

Data en mailverkeer

In het nieuws: Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld) roept minister Weyts tot de orde.

• Begrotingsspecialist Vande Reyde gooide Weyts dinsdag de cijfers voor de neus. Maar wat volgens hem ook ergerlijk is, is dat de Vlaamse overheid al lang op de hoogte was van de afname van het federale geld. De federale overheidsdienst Financiën meldde op 23 september via een mail dat er 200 miljoen euro minder zal worden doorgestort.
• Vande Reyde vroeg het zich af: als die mail op 23 september was verstuurd, waarom vertelde Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) daar dan op 30 september niet over, toen hij zijn regeerverklaring aflegde? Ook Ben Weyts vermeldde de afname in inkomsten niet de dag erna, toen hij zijn begrotingsplannen voorlegde aan het Vlaams Parlement.
• In de bevoegde commissie stelden Weyts en N-VA-fractieleider Philippe Muyters dat ze pas werden ingelicht op 2 oktober. Dat was te laat om nog te sleutelen aan de begroting van 2025: vandaar de bijgewerkte cijfers. De Standaard kon het mailverkeer inkijken en meldt dat de bewuste email van 23 september onder meer aan Diependaele werd verstuurd, die op dat moment ontslagnemend minister van Financiën was. Met andere woorden: hij had er dus wel van kunnen weten.
• Vande Reyde ziet twee mogelijke oorzaken voor het gemiste mailverkeer, zegt hij in De Tijd:
  • “Ofwel hebben de diensten van toenmalig minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) geblunderd, wat ik niet geloof”.
  • “Ofwel hadden de Vlaamse onderhandelaars in het zicht van de finish geen zin meer om nog een extra besparing van 200 miljoen te zoeken en heeft men bij de voorstelling van de begroting van 2025 dan maar gezwegen over de brief van de FOD Financiën. Ik vind dat zwaarwichtig”.

“Normale werkwijze”

De reactie: De details ontbraken nog, verweren Diependaele en Weyts zich.

• De eerdere meerjarenraming zoals Weyts ze voorstelde, is gemaakt op basis van cijfers die er midden september lagen, voor de mededeling van de FOD Financiën. Bij Diependaele vindt men dat logisch. “De juiste raming en duiding over de opcentiemen hadden we toen nog niet ontvangen. Die hebben we toen logischerwijze ook nog niet meegenomen in het centenboekje. Dat zou niet correct geweest zijn”, reageert de woordvoerder van Diependaele bij De Standaard. “Die cijfers stonden op het moment van de begrotingsnacht dus nog niet vast. Er is pas later, na de formatie, duiding over gekomen”.
• Bovendien zou de mail enkel bedoeld zijn om overleg tussen de verschillende regeringen voor te bereiden. De cijfers waren nog niet besproken of goedgekeurd, wat pas op 3 oktober gebeurde. Niet toevallig was dat een dag nadat Ben Weyts zei ingelicht te zijn. Tot die tijd lagen de cijffers onder embargo en waren ze niet bruikbaar, redeneert men op het kabinet-Diependaele. “Voor het centenboekje hebben we ons dus keurig gebaseerd op de cijfers die we hadden op het moment van opmaak. Dat is de perfecte en normale werkwijze”, zegt men. Vande Reyde “zoekt spijkers op laag water”.
• Ook Ben Weyts zelf laat van zich horen, via een post op X. Hij haalt uit naar Open Vld: “Je vraagt je af waar Open Vld de onbeschaamdheid vandaan haalt om wie dan ook begrotingslessen te geven. Waar zij op de portefeuille hadden moeten letten zijn de puinhopen zo groot dat het kritiek regent van nationale en internationale instanties”. Weyts verwijst naar de begrotingstekorten van de federale regering geleid door Alexander De Croo (Open Vld) en de Brusselse regering met Sven Gatz (Open Vld) als minister van Begroting.
• Ook Vande Reyde krijgt een sneer: “Ik begin te begrijpen waarom, als hun begrotingsexpert niet eens het verschil kent tussen een begroting en meerjarenraming. Het klopt dat er volgens de raming niet vanzelf een evenwicht zal komen in ’27 en de jaren erna, maar net daarom gaan we natuurlijk maatregelen nemen”.

“Socialisten domineren”

Het wederwoord: Maurits Vande Reyde houdt voet bij stuk.

• “Het gaat over 200 miljoen. Dat is geen klein bedrag, ook geen astronomisch. Maar het feit dat er niet de waarheid is gezegd aan het parlement over belangrijke begrotingscijfers en daar geen uitleg voor wordt gegeven, is mijns inziens vrij zwaarwichtig”, herhaalt hij in De Standaard. “Zeker omdat het tekort daardoor groter uitvalt en ook een effect heeft op latere jaren, waarbij het beoogde evenwicht (een belangrijke belofte) verdwijnt”.
• Maar Vande Reyde haalt op X nog een andere conclusie boven: het is Vooruit die N-VA meetrekt, meent hij. “Bedroevend zwak en afgezaagd verweer van de Vlaamse minister van begroting. Vorige maand nog een evenwicht voorgesteld, dat er niet blijkt te zijn. Plat op de buik voor de uitgaven van Vooruit”, schrijft Vande Reyde.
• Hij is klaar en duidelijk: “Vlaamse begroting samengevat: 1 miljard nieuwe belastingen, 3 miljard extra uitgaven, geen evenwicht meer te bespeuren en nog eens foute cijfers bij de septemberverklaring. Socialisten domineren de Vlaamse regering”.