Key takeaways

• Europese boeren gaan een rampjaar tegemoet als gevolg van extreme weersomstandigheden die worden aangewakkerd door klimaatverandering.
• Bodemaantasting is een zorgwekkende factor waar te weinig aandacht aan wordt besteed, ondanks het alarmerende verband met extreme weersomstandigheden.
• Het EU-voorstel voor een bodemwet is tijdens de wetgevingsprocedure aanzienlijk afgezwakt.

Europese boeren gaan een rampjaar tegemoet door extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering. Droogtes en overstromingen hebben landbouwregio’s in heel Europa geteisterd, met mislukte oogsten en veesterfte tot gevolg. Hoewel de Europese Commissie 10 miljard euro aan hulp heeft toegezegd voor herstelwerkzaamheden, is er een zorgwekkend gebrek aan aandacht voor bodemaantasting als een factor die bijdraagt aan deze crises. Dit meldt Politco.

Landbouweconoom Benedikt Bösel wijst op het alarmerende verband tussen de gezondheid van de bodem en extreme weersomstandigheden. Hij stelt dat verwaarlozing van het vermogen van de bodem om water te absorberen en op te slaan leidt tot overstromingen en droogtecycli. Ondanks dit voor de hand liggende verband wordt er in de herstelplannen na de crisis nauwelijks over bodemaantasting gesproken.

Factoren die bijdragen aan het stilzwijgen over bodemgezondheid

Verschillende factoren dragen bij aan deze stilte rond bodemgezondheid. Het herstellen van de bovengrond is een langzaam proces dat tientallen jaren in beslag neemt, waardoor het onpraktisch is voor onmiddellijke crisisrespons. Het implementeren van maatregelen zoals het verminderen van het gebruik van landbouwchemicaliën en het bevorderen van een gevarieerde bodembedekking kan op politieke weerstand stuiten van boeren en beleidsmakers die aarzelen om dergelijke veranderingen door te voeren. De door de EU voorgestelde bodemwet, de richtlijn inzake bodemmonitoring en bodemveerkracht, is tijdens het wetgevingsproces ook aanzienlijk afgezwakt.

De gevolgen van bodemaantasting

De situatie is nijpend. Zestig procent van de Europese landbouwgrond verkeert in slechte staat door erosie, verdichting, verzilting, vervuiling, verlies van biodiversiteit en bodemafdekking. Deze degradatie heeft directe gevolgen voor de landbouwproductiviteit en bedreigt de voedselzekerheid. Watererosie, een bijzonder ernstig probleem, verwijdert de bovengrond – de meest voedselrijke laag die cruciaal is voor de watercyclus en de beschikbaarheid van voedingsstoffen.

De lage opbrengsten van dit jaar in Frankrijk, waar doorweekte akkers in combinatie met extreme temperaturen de tarweproductie drastisch hebben verlaagd, herinneren ons nog maar eens aan de gevolgen van bodemaantasting. Wereldwijd kost bodemaantasting jaarlijks meer dan 5,5 biljoen euro – een duizelingwekkende 8 procent van het mondiale BBP.

Dringende actie nodig

Het Europees Milieuagentschap heeft bodemgezondheid aangewezen als een substantieel risico dat dringend actie vereist, en voorspelt een verslechtering van erosie en droogte in de komende jaren. Zonder significante verbeteringen zou wijdverspreide afbraak van de bodem tegen 2100 catastrofale gevolgen kunnen hebben voor de voedselproductie, de watervoorziening en de biodiversiteit.

Bösel benadrukt dat het huidige landbouwbeleid het probleem verergert. Hoewel de EU-bodemmonitoringrichtlijn een stap voorwaarts betekent, is deze tijdens het wetgevingsproces aanzienlijk afgezwakt, waardoor wettelijk bindende doelen en verplichte nationale bodemgezondheidsplannen ontbreken.

Een weg vooruit

Ondanks de beperkingen kan de voorzichtige aanpak van de richtlijn gunstig blijken voor het verkrijgen van steun van boeren die felle weerstand hebben getoond tegen andere Green Deal-initiatieven. Deskundigen stellen echter dat blijvende verandering zowel snelle actie als een geleidelijke verschuiving naar duurzame praktijken vereist. Het Hongaarse voorzitterschap van de Raad van de EU heeft prioriteit gegeven aan de richtlijn en probeert een evenwicht te vinden tussen milieubelangen en landbouwbelangen.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!