Preformateur Bart De Wever (N-VA) zal woensdag weten of hij formateur wordt of niet. Veel hangt af van Vooruit: wil die partij de formele onderhandelingen tot het vormen van een nieuwe federale regering opstarten?

Op de agenda: Dinsdag zit De Wever voor het eerst met alle partijvoorzitters rond de tafel, woensdag moet hij naar de koning.

• Afgelopen week hebben de vijf verschillende partijen N-VA, cd&v, Les Engagés, MR en Vooruit geluisterd naar de uiteenzettingen van verschillende groepen en verenigingen. Zo kwam de nucleaire waakhond FANC langs, evenals de staf van Defensie. Op die onderwerpen verschillen de partijen weinig.
• Dat is niet zo voor de gezondheidszorg en pensioenen. N-VA en MR zouden graag willen besparen, wat niet naar de zin is van de rest. Dat benadrukte cd&v-voorzitter Sammy Mahdi nogmaals afgelopen vrijdag: “De begroting is belangrijk, maar we mogen de mensen niet loslaten. We hebben al duidelijk gemaakt dat we niet kunnen tekenen voor hele zware, kille besparingen in de gezondheidszorg.”
• N-VA zwaait met als belangrijkste argument dat Europa een zware begrotingsinspanning vraagt. Omdat het Belgisch begrotingstekort van 4,4 procent van het bruto binnenlands product boven de toelaatbare grens van 3 procent ligt, heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan om dat percentage te drukken. Europa denkt dat er met een pensioenhervorming begonnen moet worden. De vergrijzing zorgt er immers voor dat er steeds meer geld naar pensioenen gaat.
• En waar De Wever dat wil oplossen door bezuinigingen, hoopt Vooruit extra geld te vinden. Dat moet dan voornamelijk van de grote vermogens komen. Zij moeten een “eerlijke bijdrage” leveren, klinkt het bij de socialisten.
• De Wever wil graag een volgende stap zetten. Hij kijkt daarbij expliciet in de richting van de socialisten. In lange gesprekken heeft De Wever aan Vooruit maar ook aan cd&v gevraagd hoe zij dan het gat in de begroting kleiner willen maken. Dat wil Vooruit doen door de bestaande effectentaks te verdubbelen. Nu is dat een belasting van 0,15 procent op effectenrekeningen waar minstens 1 miljoen euro op staat.
• MR is echter sterk gekant tegen een vermogensbelasting. En ook De Wever haalde scherp uit naar dat idee: grote vermogens “dragen al veel bij”, liet hij optekenen. Vooruit houdt voorlopig voet bij stuk: als de partij geen garantie krijgt dat er een vermogensbelasting komt, dan is De Wever woensdag nog geen formateur.

Om te volgen: De beslissing valt vermoedelijk dinsdagavond.

• MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez is het eisenpakket van Vooruit meer dan beu. “Je kunt toch niet zeggen: ‘Ik wil een voetbalmatch met jullie spelen, maar je moet me wel een of twee doelpunten voorsprong geven voor we aan de match beginnen.'”, zei hij eind vorige week aan de VRT.
• Vooruit zal dinsdag, na het gezamenlijke gesprek, kleur moeten bekennen. Die avond komt het partijbureau samen. Als daar besloten wordt dat de partij genoeg garanties kreeg, dan is De Wever haast zeker de volgende dag formateur na zijn gesprek met koning Filip.
• Indien Vooruit geen groen licht geeft, dan ligt de bal in het kamp van de koning. Hij kan ervoor kiezen om De Wevers opdracht te verlengen. Voorlopig gaat niemand uit van een scenario waarin De Wever zijn opdracht teruggeeft aan de koning, waarna er een nieuwe piste gezocht moet worden.

Een zetel over

De alternatieven: PS of Open Vld?

• Want er lijken weinig werkbare alternatieven te zijn voor de Arizona-coalitie zoals ze nu op tafel ligt. Vooruit kan proberen om toch de PS over te halen mee te doen, waardoor het linkse blok sterker zou staan en De Wever wel zal moeten plooien voor de socialistische eisen. Bouchez is echter maar wat blij dat hij van de PS af is. De PS nu toch erbij betrekken zal de boel behoorlijk vertragen.
• Vooruit inwisselen voor Open Vld kan ook. Vertrekkend voorzitter Tom Ongena (Open Vld) gaf aan dat zijn partij in de oppositie gaat, maar kandidaat-voorzitter Eva De Bleeker (Open Vld) zette die deur dit weekend toch weer open. “We moeten ons nederig opstellen en kijken wat er gebeurt in de formaties. Ik ben altijd bereid om te praten, maar ik denk dat een oppositiekuur de weg vooruit is”, zei ze.
  • Het probleem met een coalitie zonder Vooruit maar met Open Vld is dat die wel heel erg krap is. Met Vooruit erbij is er een meerderheid van 83 op 150 zetels. Open Vld in de plaats geeft amper 1 zetel op overschot, met 76 zetels. Dat lijkt niet werkbaar, het risico dat iemand van de rechtervleugel van N-VA niet meestemt bij een wetsvoorstel en zo de regering hypothekeert is te groot.