Vivaldi in catch-22 over krantencontract: het alsnog aan Bpost geven is totaal ongeloofwaardig, het aan de privé-spelers gunnen, is de facto de doodsteek voor het contract

Hoogspanning binnen de federale regering over het omstreden krantencontract. Daarbij dreigt Bpost naast de 125 miljoen overheidssteun te grijpen om de kranten te bussen: privéspelers PPP en het Franse Proximy wonnen het contract, volgens de administratie. Het kernkabinet wilde gisteren “niet op 20 minuten gaan beslissen”, want zowel Ecolo als Groen en cd&v hadden bijkomende vragen. Een technische werkgroep moet nu de vragen in detail beantwoorden, maar politiek gezien is het een catch-22: de regering staat voor een paradoxale keuze. Want het alsnog toewijzen aan Bpost is het schenden van een openbare aanbesteding, wat gigantische problemen zou opleveren met Europa én het al zo omstreden dossier nog lastiger maken. Maar het toewijzen aan de twee privé-spelers betekent de facto dat de staat miljoenen euro’s per jaar aan subsidie gaat geven, om het ‘eigen’ staatsbedrijf Bpost te beconcurreren. Dat zet heel de constructie dan op de helling. “Het is zot, in elke richting die je bekijkt”, zo bevestigt een vicepremier.

Met bijdragen van Emmanuel Vanbrussel en Dominique Dewitte.

In het nieuws: Morgen kan al de hakbijl vallen voor Bpost, ten laatste volgende week. “Hoe dan ook moet het snel gaan”, zegt een bron uit het kernkabinet.

De details: Omdat het zo dramatisch nieuws is voor Bpost, en zowel de groene partijen als cd&v bijkomende vragen hadden, stelde de kern maandag de beslissing over het krantencontract uit. Maar de gevolgen worden heel groot.

Een heel opvallend offensief van lobbying zorgde gisteren voor uitstel van executie, voor Bpost. Het federale kernkabinet wilde maandagnamiddag het contract voor de bedeling van kranten en tijdschriften nog niet finaal toewijzen. Nochtans zou dat de logica geweest zijn, nadat de administratie van de FOD Economie niet het overheidsbedrijf Bpost, maar twee concurrenten als beste kandidaten aangewezen had. De race is dus nog niet gelopen, al bevestigen verschillende regeringsbronnen “dat er eigenlijk wettelijk geen andere keuze is”.
De beslissing van de FOD Economie is gebaseerd op de offertes van de drie kandidaten. En daarbij speelt de prijs voor 60 procent mee, om te beslissen. Daarin bleek voor het krantencontract PPP een veel beter bod uit te brengen, goedkoper dus, dan Bpost. Het maximumbedrag, dat Bpost altijd kreeg, werd na een felle oorlog tussen PS en Open Vld in oktober 2020 op 125 miljoen euro per jaar gelegd. Maar het kan natuurlijk ook voor minder gedaan worden, in een vrije markt. Dat blijkt nu het geval te zijn.
De 25 procent ‘kwaliteit’, waar Bpost erg op aandrong om in de offerte te steken, en de 15 procent ‘op tijd leveren’ voor de kranten, speelden onvoldoende mee om het alsnog naar het overheidsbedrijf te laten gaan.
Maar op die ‘kwaliteit’ gingen zowel de vakbonden bij Bpost als de Franstalige uitgevers fors in de aanval gisteren: zij stuurden noodkreten de wereld in dat het kleinere PPP en de Franse speler Proximy niet in staat zouden zijn die te garanderen.
Daarbij kwam ook het heel forse signaal van de vakbonden dat er bij Bpost door het verlies van het contract tot 4.500 jobs op de tocht komen te staan. Daarvan zou er wel een deel personeel, de contractuelen bij Bpost, kunnen overgenomen worden door de privé-spelers. Maar voor de gesyndiceerde postbodes met ambtenarenstatuut zou dat problematisch worden: zeer lastig voor PS en Ecolo.
En ook de piste dat Bpost in theorie ook als onderaannemer van PPP zou kunnen werken, deed de rust niet weerkeren: op de beurs volgde een klap van 12 procent voor het aandeel. Het bedrijf zelf kwam ‘s avonds ook met een communicatie, toen bleek dat de regering nog niet wilde beslissen.
CEO Chris Peeters van Bpost: “De huidige onzekerheid weegt zwaar door op de betrokken medewerkers en hun gezinnen, zeker op het einde van het jaar. Wij staan ter beschikking van de FOD Economie om vragen te beantwoorden. Bpost dringt erop aan dat er zo snel mogelijk duidelijkheid komt over de timing en het vervolg van het proces.”

De essentie: Vivaldi staat voor een onmogelijke keuze.

Het is oud-minister Vincent Van Quickenborne (Open Vld), die als vicepremier heel heftig in de clinch ging met de PS over het dossier, die het vanmorgen haarfijn schetst aan Business AM: “De regering heeft twee keuzes: ofwel doorgaan met subsidiëren en dus een buitenlandse concurrent van Bpost vrij spel geven ofwel de subsidies stopzetten en daarmee de schade voor Bpost beperken. De laatste keuze is de beste, ook voor de belastingbetaler.”
Dat dilemma wordt ook bij andere partijen erkend, binnen de federale coalitie. Om te beginnen wijst men erop dat niet enkel Ecolo vragen had: overigens was Georges Gilkinet, de vicepremier van Ecolo, zelfs niet aanwezig op de kern gisteren. Ook Groen, met de voogdijminister van Bpost, Petra De Sutter (Groen) had toch wel vragen, net zoals cd&v-vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v).
De kern kreeg immers maar één uur voor de vergadering de finale beslissing van de FOD Economie te zien: vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) wil geen enkele fout maken, in het bijzonder omstreden dossier, na alles wat gebeurd is tot nu rond het krantencontract.
“Het is logisch dat we toch even de gevolgen willen bekijken, en ook naar die prijs en kwaliteit nog eens goed kijken, op een IKW (Interkabinettenwerking, red.) van technici van de kabinetten”, zo duidt een vicepremier. “Maar iedereen weet wel dat de klok tikt. Morgen, of anders volgende week, zullen we de knoop moeten doorhakken.”
Maar tegelijk klinkt zelfs bij de trouwe verdedigers van Bpost, zowel de PS als de groenen, dat het wel bijzonder moeilijk wordt nog veel in te grijpen. “Het is zot, in elke richting die je bekijkt”, zo constateert men.
“De aanbesteding overrulen is niet realistisch. De aanbesteding schrappen kan ook, maar ook dat is niet realistisch, want we willen de landelijke bedeling van kranten en magazines net garanderen”, zo zucht een vicepremier. Een ander lid van de kern: “De situatie is eigenlijk totaal onverwacht… en dus kan alles nog gebeuren.”
Daarbij leunen de liberalen wel achteruit op dit moment. “Buitenlandse concurrenten die nota bene met jobstudenten en gepensioneerden werken, gaan dan nu miljoenen overheidsgeld krijgen? Benieuwd wat Groen en de PS hiervan denken.” Dat dilemma erkent men elders in de regering, aan de linkerflank: “Dit wordt moeilijk, om straks te gaan verdedigen.” En zo komt meteen ook heel het contract zelf op de helling: het zou wel eens sneller dan gedacht dan finaal kunnen verdwijnen.
Mogelijk is er één strohalm, een technisch obstakel in het dossier, dat kan aangegrepen worden om de procedure op te schorten: er moet goed bekeken worden hoe PPP precies betaald zal worden, en vooral wanneer. De staat betaalt normaal eerst een voorschot in vorm van 40 procent van het totale bedrag. Maar PPP zou pas na 6 maanden beginnen, en dus maar de helft van het jaar 2024 doen: krijgen ze dan wél al 40 procent van hun totale bedrag?
De liberalen zijn er wel als de kippen bij om erop te wijzen dat dit niet als technische reden kan aangegrepen worden om de beslissing alsnog uit te stellen. “Daarvoor weegt het te licht.”

The Big Picture: Dit is wel een (sociale) ramp voor Bpost en de PS.

“Als Bpost het contract zou mislopen, dan is dat belangrijk voor de werkgelegenheid, want dan gaan er jobs wegvallen en daar ben ik wel bezorgd over. Die krantenbedeling is een belangrijke dienstverlening, die nu heel kwalitatief goed verloopt”, zo stelde De Sutter vanmorgen op Radio 2.
Binnen de regering bevestigt men dat: “Het gaat niet alleen over het contract zelf. We moeten wel ook naar de gevolgen kijken, als Bpost het niet haalt. Dat moeten we toch intern bij Bpost bekijken, om op te vangen. Of bekijken hoe er mensen van Bpost kunnen overvloeien naar jobs bij de federale overheid.”
De zaak wordt nog bemoeilijkt omdat de vorige CEO, Jos Donvil, die tijdelijk de job invulde en nu nog altijd de nummer twee is van Bpost, wel openlijk in de Kamer verklaarde “dat er geen sociaal plan, of geen verplichte afvloeiingen gaan komen dit jaar”. Dat lijkt, in het scenario waarbij Bpost het contract verliest, niet langer realistisch.
Voor de PS is het een nachtmerrie-scenario. De partij heeft met Audrey Hanard de voorzitster van de raad van bestuur: ze werd de afgelopen maanden tegen wil en dank ook het gezicht van het bedrijf, door telkens de verdediging op te trekken. Maar finaal slaagde zij, en ook bevoegd minister Dermagne van de PS, er niet in om de cruciale jobs bij Bpost te redden, als het onvermijdelijke scenario zich volstrekt.
De mogelijke uitstroom van duizenden jobs bij Bpost ligt politiek erg gevoelig, zeker omdat men op links de hete adem van oppositiepartij PVDA voelt. De marxistische partij heeft een niet te verwaarlozen aanhang bij het personeel van Bpost, in de Kamer sprak Maria Vindevoghel (PVDA) al haar afschuw uit over de situatie.

Opgemerkt: Mark Rutte was de ‘special guest’ van De Croo op diens boeklancering. Begon die toch wel over een internationale carrière van de Belgische premier zeker…

Het lijkt er wel op alsof de afscheidnemende Nederlandse premier Mark Rutte de laatste tijd z’n mond niet kan openen, of er komt een ongelukkige uitspraak uit. Eerder outte hij zich wel al heel expliciet in een interview als kandidaat om baas te worden van de NAVO, een diplomatiek niet zo handige zet.
De Nederlandse liberaal was afgezakt naar Brussel, om in de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier van Open Vld, de voorstelling van het boek van De Croo (“Waarom het beste nog moet komen”) mee kracht bij te zetten.
Een beetje in contrast met De Croo, zag Rutte er lekker ontspannen uit: na 14 jaar van premierschap nam hij afscheid van Den Haag, waar ondertussen de grote winnaar Geert Wilders het spel bepaalt. Al moest zijn triomferende PVV na één dag al de informateur de laan uit sturen wegens een schandaal.
De aanwezigheid van Rutte, altijd al een enthousiast figuur geweest, gaf de Open Vld-bijeenkomst, waarbij alle ministers en kopstukken kwamen opdagen, nog een stroomstoot aan overdreven optimisme en gespeeld enthousiasme. “Heej, geweldig je te zien joh, gaat-ie goed?”, wilde Rutte weten van Gwendolyn Rutten (Open Vld), toen De Croo haar voorstelde als nieuwe Vlaamse viceminister-president.
Rutten en Rutte kennen elkaar ook al lang, van de Europese liberale fractie ALDE. De Croo ging meteen door in de sfeer: “Ze heeft het stikstofakkoord geklaard. Gwendolyn kwam erbij, en op twee dagen hadden ze een akkoord”, zo zwaaide De Croo met lof. “Het kan dus wel?”, zo speelde Rutte perfect z’n rolletje. In Nederland kampte hij maandenlang met een soortgelijk stikstofdossier.
Maar voor de camera van Terzake hield Rutte zich toch even niet aan het script. Want op de vraag of ze elkaar op het internationale podium nog zullen tegenkomen, ging Rutte daar toch iets te nadrukkelijk op in: “Zeker. En ook als dat niet zo is en ik later gewoon les zou gaan geven, en Alexander heeft ergens een hoge functie bij de VN, dan nog blijven we elkaar nog zien”, zo stelde Rutte.
Gênant voor De Croo, die alle moeite van de wereld doet, in zijn boek en in interviews, om te ontkennen dat hij een internationale topjob ambieert na zijn periode als premier van België.

Ook opgemerkt: Binnen N-VA rommelt het toch over het optreden van Francken.

In z’n boek opent De Croo heel nadrukkelijk de aanval op de ‘nationalisten en pessimisten’, “die het land de put in praten”. De uithaal in geschenkverpakking van N-VA-kopstuk Theo Francken op de Israëlische televisie, nam de premier dan ook gretig aan gisteren: met een vers incident kon hij heel zijn redenering rond N-VA kracht bij zetten.
“Ik kom persoonlijk goed overeen met Theo”, zo onderstreepte de premier eerst nog eens subtiel dat hij “het niet op de man speelt”. “Maar ik ben het niet eens met wat hij gezegd heeft. Ik vind het niet goed om in het buitenland onwaarheden over ons land op tafel te gaan leggen, daar heb ik echt een probleem mee. Maar met hem als persoon kom ik super goed overeen. Als we samen een pint kunnen drinken, zullen we dat doen.”
In De Afspraak moest Kamerlid Michael Freilich (N-VA) overigens ook toegeven dat het “onjuist was”, dat er “niets aan het antisemitisme in België werd gedaan”, zoals Francken had beweerd. Daarbij hield Freilich het heel diplomatisch.
In de wandelgangen bij de N-VA klinkt bij meerdere bronnen wel irritatie over Franckens optreden. Intern wordt het kopstuk uit Vlaams-Brabant verweten dat hij “veel te impulsief en ondoordacht” te werk gaat. Geen nieuwe kritiek, maar dat hij deze keer met z’n optreden plots wel de rode loper uitrolde voor De Croo, is niemand ontgaan.
“Bovendien waren zijn uitspraken niet alleen onjuist, hij schond ook de eerste wet van politieke communicatie: als de ander in de miserie zit, moet je dat vooral laten gebeuren, in plaats van zelf de aandacht te willen. De Croo had een diplomatiek incident met Israël, voor Theo er zich wilde tussen wurmen”, zo stelt een N-VA-topper.
Zowel binnenskamers als in een post op Facebook gaf Francken zijn stommiteit al min of meer toe. Zo zou hij te kampen gehad hebben met een jetlag: hij kwam terug van een buitenlandse reis, en was in slaap gevallen, vlak voor hij het ongelukkige interview gaf.

Nog een relletje: In Gent schrapt het stadsbestuur het bezoek van Queen Nikkolah, een vrouwelijke, zwarte soort ‘sint’, op 6 december, aan het stadhuis.

Het was Groen, dat met Gentse schepen Evita Willaert (Groen) plots de lont aan het kruitvat stak. Willaert kondigde gisteren op X aan dat Queen Nikkolah naar Gent zou komen, op 6 december, de dag van Sinterklaas.
Op de officiële webpagina’s van de stad werd dat als volgt aangekondigd: “Queen Nikkolah is een nieuwe mythe voor kinderen die de raciale- en gendergrenzen van Sinterklaas ter discussie stelt. Ze komt van het zonnige Alkebulan en heeft een ongewoon warm hart die de koude samenleving in het Land Heel Dichtbij, zo dichtbij dat je het haast kon voelen, opwarmt.” En meer nog: “Heb je nog een ouderwets Sinterklaasboek liggen? Breng het mee en je krijgt er gratis een nieuw en moderner voor in de plaats.”
Dat initiatief ging op sociale media meteen een heel leven lijden: zowel N-VA als Vlaams Belang reageerden heel fel op dit ‘woke’-initiatief, dat van het Gentse stadsbestuur bleek te komen. “Groen staat al lang niet meer voor onze natuur. Het is een echte flagellantenbeweging tegen de westerse beschaving en haar tradities geworden”, zo haalde N-VA-voorzitter Bart De Wever uit.
Maar vanuit de hoek van Vlaams Belang werd opgeworpen dat diezelfde Queen Nikkolah, een project van een Brusselse activiste, Laura Nsengiyumva, ook op de site van de Vlaamse regering opdook, en dus “dat de Vlaamse regering, mét N-VA, dat mee propageert”.
Een paar uur later al reageerde het schepencollege heel duidelijk: de coalitiepartners van Groen, Open Vld en Vooruit, waren absoluut niet gediend met het plan van Groen. Ze riepen meteen het schepencollege bijeen en voerden het af. “Ik was niet op de hoogte van dit initiatief. Door dit te organiseren op het stadhuis krijg je een verkeerd debat waar niemand bij gebaat is. Dit kan dus niet. Als je een inclusieve en diverse stad wil zijn moet je mensen meekrijgen en niet afstoten”, zo reageerde prompt burgemeester Mathias De Clercq (Open Vld).
Het feest van Queen Nikkolah bestaat al een paar jaar, en ging in het verleden ook niet op het stadhuis door. De Gentse groene schepen van Internationale Solidariteit Hafsa El-Bazioui (Groen) zoekt nu een andere locatie in Gent, er waren immers wel al 200 inschrijvingen. Ze reageerde bij de VRT: “Het evenement verdient zeker een plaats in onze stad. Het is een waardevol initiatief om een open debat te voeren over inclusiviteit. Het stadhuis is niet de beste locatie.”
Bij Groen nationaal gaf men in de wandelgangen wel toe dat het misschien “niet de meest gelukkige communicatie was”. Maar in debat op Terzake verdedigde co-voorzitster Nadia Naji (Groen) wel de keuze. “Die reactie is overdreven. U bent heel bang van een Sint, en niemand verplicht u om op haar schoot te gaan zitten. Ik zie het probleem niet”, zo wierp Naji in een debat Chris Janssens (Vlaams Belang) voor de voeten. “Ik heb van niemand angst, maar van kinderfeesten moet men afblijven, zeker met de woke-pollen van u en uw consorten”, zo stelde Janssens.

Zoals verwacht: Bruno Tobback (Vooruit) krijgt de eerste plek voor Europa, Kathleen Van Brempt (Vooruit) moet naar twee.

Hij was al eerder vier jaar partijvoorzitter en ook nog drie jaar minister, plus ook nog fractieleider, maar nu stapt Bruno Tobback uit de nationale politiek. Hij wordt de lijsttrekker van Vooruit op de Europese lijst in juni.
Die aanstelling gebeurde niet zonder slag of stoot, want daarvoor moest hij wel huidig Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt uit Antwerpen opzij duwen. En zij moest aanvaarden dat ze pas de tweede plek kreeg.
Een ruwe zet van de clan-Tobback, niet de eerste in de lange geschiedenis van de socialistische partij in Vlaanderen. Maar vanmorgen op Radio 1 dekte Tobback dat met een fluwelen uitleg toe. “We hebben dit niet zomaar nu beslist, dit was al weken bezig”, zo verzekerde hij. En ook: “We hebben dit samen beslist, in team, en ik ben heel blij dat Kathleen dit kan blijven doen”, zo stelde hij.
Daarbij gaat Vooruit ervan uit dat ze zeker twee en misschien zelfs drie zetels halen voor Europa. “Dat is de ambitie. Speculatie en pessimisme, dat doen wij niet”, zo stelde Tobback, die het over “een unieke meerwaarde had om het met twee te kunnen doen”, maar dan wel met hem op nummer één uiteraard.
In de peilingen stond Vooruit de laatste maanden zeker hoog genoeg om die twee zetels ook te halen. Het is de vraag welk effect de exit van Conner Rousseau (Vooruit) nu heeft op de sterkte van zijn partij.

Zoals verwacht (bis): Bij Groen krijgt Sara Matthieu (Groen) de kans zichzelf op de volgen.

Ook Groen legde al afgelopen weekend finaal de post van Europees lijsttrekker vast, meteen ook de enige zetel waar Groen min of meer zeker van is: al is dat met de laatste peilingen ook niet langer het geval.
Die zetel gaat dan naar huidig Europees Parlementslid Sara Matthieu, die opgroeide in Aalst, maar al gemeenteraadslid was in Gent. Zij kwam in het Europees Parlement als opvolger van Petra De Sutter (Groen) die in 2019 een stevige score neerzette, maar als federaal vicepremier werd uitgespeeld.
Op plaats twee speelt men Thomas Jans (Groen) uit, een voormalig beleidsmedewerker bij holebi-organisatie Çavaria, en op drie staat Samira Atillah (Groen), een voormalig journalist van De Morgen.

Genoteerd: Een opvallende Europese vermelding voor Tom Van Grieken.

Bij Politico houdt men, net zoals bij vele media, van eindejaarslijstjes. Elk jaar maken ze een ‘class of’, een ranking van de “meest invloedrijke personen in Europa” van dit jaar, én met een forse vooruitblik op volgend jaar: het heet dan ook “the class of 2024”.
Naast de ranking van de “meest machtige persoon van het continent” (die nog niet bekend is gemaakt), hebben ze dit jaar ook drie andere categorieën van machtigste personen: de ‘doeners’ de ‘disruptors’ en de ‘dromers’, telkens een lijstje van 9 personen.
Heel opvallend is dat geen enkele Belg de lijst van in totaal dus 28 personen haalt, voor de invloedrijke site, behalve één: Tom Van Grieken. Die duikt op, op plek zes bij de ‘disruptors’ en wordt betiteld als ‘the breakup artist’: de man die uitblinkt in scheidingen dus. Waar hij dat precies aan verdiend heeft is niet duidelijk, maar alvast wel een opvallende keuze, richting 2024. (ddw)