Anderhalf jaar nadat Vladimir Poetin aardgas probeerde in te zetten als oorlogswapen tegen Europa, is duidelijk geworden dat zijn strategie heeft gefaald. De Russische staatsenergiereus Gazprom heeft behoorlijk wat klappen moeten incasseren en is nu overgeleverd aan de genade van China.
Het Russische gaswapen is naar de vaantjes
Waarom is dit belangrijk?
De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitieke orde grondig hertekend, ook op vlak van energie. Niet langer is Europa afhankelijk van Rusland voor aardgas (behalve via zee, een fractie van de voormalige import via pijpleiding) en ook de import van olie is aan banden gelegd. Het Kremlin ziet zich nu genoodzaakt om andere afnemers te vinden voor zijn fossiele brandstoffen, maar voor aardgas is dat niet zo evident.De essentie: Er zijn nog maar weinig pistes die Poetin met Gazprom kan bewandelen, nu de deuren van zijn grootste afzetmarkt grotendeels gesloten zijn.
- De totale hoeveelheid aardgas die door Gazprom wordt geëxporteerd, is sterk gedaald sinds Europa het goedje elders is gaan zoeken. Volgens data van nieuwsdienst Bloomberg zal Gazprom dit jaar wereldwijd ruim 30 procent minder aardgas exporteren dan tijdens de vooroorlogse periode. Die daling komt vrijwel alleen door Europa, dat zo’n 80 procent minder aardgas uit Rusland importeert, een daling van zo’n 180 miljard kubieke meter per jaar.
- Het gasbedrijf heeft decennialang massaal geïnvesteerd in infrastructuur om gas naar Europa te transporteren via pijpleiding, waardoor niet genoeg geld vloeide naar projecten om vloeibaar aardgas (LNG) te produceren en exporteren. Hoewel Rusland wel nog over aanzienlijke LNG-capaciteiten beschikt, worden die al zo goed als volledig benut. Nieuwe afzetmarkten vinden voor al zijn aardgas, is daardoor niet evident.
- De beste optie voor Rusland lijkt voorlopig China, een van de grootste consumenten van aardgas in de wereld. Maar het Middenrijk heeft alle kaarten in handen. China importeert, behalve uit Rusland, nu al op grote schaal LNG uit landen als Australië, Qatar en Turkmenistan en zal dus nooit in dezelfde val als Europa lopen door (de helft van) al zijn eieren in één mand te leggen.
China betaalt minder
Genoteerd: Toch zijn er een aantal projecten op til om meer aardgas te kunnen leveren aan China. Maar of dat genoeg is om Europa te vervangen, lijkt twijfelachtig.
- Het grootste daarvan is de pijpleiding Power of Siberia 2 (PS2), in omvang vergelijkbaar met het afgelaste Nord Stream 2-project in Europa. Hoewel er schot in de zaak lijkt te komen, zou de gaskraan bij PS2 pas vanaf 2030 open kunnen. Bovendien moest Gazprom zelf opdraaien voor de financiering van de eerste Power of Siberia-pijpleiding. Als deze nieuwe pijpleiding gebouwd wordt, zal de Russische gasreus wellicht weer diep in de eigen buidel moeten tasten.
- Rusland probeert ook om indirect via Centraal-Azië extra aardgas te exporteren naar China, via bestaande pijpleidingen. Vorig jaar stelde Poetin zelfs een ‘gasunie’ voor tussen Rusland, Kazachstan en Oezbekistan, deels met de bedoeling om China te voorzien van gas. Maar tot nu toe lopen de onderhandelingen stroef en andere landen in de regio zijn niet blij met de plannen.
- Maar zelfs als alle bestaande plannen van Rusland slagen, berekent Bloomberg, zal de totaal geëxporteerde hoeveelheid naar China nog altijd slechts twee derde bedragen van wat verloren ging in Europa. Het zou bovendien minstens zeven jaar duren om tot dat punt te raken. Ook de prijs die China zal betalen, zal bijna 50 procent lager liggen dan wat Europa nu betaalt, en zelfs 75 procent lager dan wat Europa voor de oorlog betaalde. Dat werd al ingecalculeerd door de Russische regering in zijn begrotingsplan.
(evb)
