Goedemorgen. In New York is zowat half Vivaldi verzameld, en toch is premier De Croo nog volop met de Belgische politiek bezig. Hij speecht vanavond voor de VN, en gaat wat tegengas geven tegen ‘het Zuiden’. Bij de MR heeft Georges-Louis Bouchez nog altijd geen verlenging van zijn mandaat. In de Kamer moet minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) sussen, na de kritiek op het loon van Bpost CEO Chris Peeters. En vader Herman De Croo (Open Vld) schiet Siegfried Bracke (N-VA) ter hulp in een juridische strijd tegen PVDA.
Op het internationale toneel is premier Alexander De Croo altijd dat tikje meer enthousiast, scherper ook. Vanuit New York, waar hij is voor de opening van de VN, blikt hij vooruit op het verkiezingsjaar en houdt een opvallend pleidooi over de regeringsvorming daarna. Hij wil een radicale trendbreuk: geen ellenlange onderhandelingen, en vooral “we gaan van België toch geen politiek experiment maken?”. De sneer naar N-VA is daarbij onmiskenbaar: “We zijn in België in een redenering gekomen dat er bij de regeringsvorming een paringsdans moet zijn die maanden duurt, waar zeer veel gedanst wordt, maar zeer weinig gepaard.” Maar dat hoeft volgende keer helemaal niet: “Kunnen we gewoon eens een normaal federaal land worden?” Daarbij wil De Croo “een aantal elementen die ontbreken, gaan toevoegen”: hij wil een duidelijke hiërarchie tussen de entiteiten, met het federale bovenaan, maar ook “in plaats van blokkeringsmechanismen nu, een de-blokkeringsmechanisme”.
In het nieuws: De premier wil dat België “eindelijk een normaal federaal land wordt”.
De details: De VN-top in New York is andermaal een podium om “tegen het fatalisme” te pleiten, zowel internationaal, als in eigen land.
- Het is een wat onschuldige vraag tijdens de traditionele persbriefing, omringd door Belgische diplomaten en journalisten, aan De Croo: of hij ook volgend jaar hier terug zal zijn, als premier?
- Logischerwijze wel: het is dan september 2024, en niemand verwacht dat tegen dan er al een nieuwe coalitie is, die Vivaldi zal vervangen. Een premier De Croo in lopende zaken komt dan meer dan vermoedelijk opnieuw de honneurs waarnemen op de hoogmis van de internationale diplomatie, die de opening van de VN in New York elk jaar is.
- Maar de premier wil daar niets van horen, ten overstaan van de pers. “U bent daar zeer fatalistisch in. Maar ik ben het er niet mee eens, dat een regering vormen bij ons altijd zo lang moet duren. Alsof dat zo’n axioma is. We’ll prove you wrong“, zo bluft hij een beetje in de Amerikaanse stijl, eigen aan het decor van wolkenkrabbers in the Big Apple op de achtergrond, tijdens de briefing.
- En de premier komt onder stoom: “Alles hangt af van de uitslag van de verkiezingen, maar op paar maand moet je dat toch kunnen doen? In België zijn we in een redenering gekomen dat er bij de regeringsvorming een paringsdans moet zijn die maanden duurt, waar zeer veel gedanst wordt maar zeer weinig gepaard.”
- Daarbij haalt hij duidelijk nog eens uit naar de N-VA en Bart De Wever (N-VA), die voor Open Vld en de premier in de komende campagne heel duidelijk de ‘vijand’ worden.
- “Die zware institutionele discussie waar sommigen zich nu al voor klaar willen maken, om van België een politiek laboratorium maken, daar ben ik het echt niet mee eens. Waarom zou ons land een politiek experiment moeten worden?”
- En nog: “Je kan proberen zoveel staatshervormingen te doen als je wil, maar als je met mensen rond de tafel zit die toch niet willen samenwerken, heeft het geen zin.”
- Daarbij opvallend: “We moeten een gewoon federaal land worden”, zo stelt De Croo. En op de vraag wat dat “gewoon” dan inhoudt, komen wel een paar duidelijke antwoorden: “We zijn een federaal land, zoals de VS of Duitsland, maar er ontbreken een aantal elementen“, zo maakt De Croo de analyse.
- Zo wil hij een “hiërarchie tussen de verschillende entiteiten“, waarbij zoals in de VS het federale niveau bovenaan komt te staan.
- Net zo goed zou er een “deblokkeringsmechanisme” moeten komen, “in plaats van allerlei blokkeringsmechanismen nu”.
- Tegelijk lacht De Croo wel het voorstel van De Wever weg, om snel na de verkiezingen een soort “minikabinet” of “kernkabinet” te vormen, met minimale bezetting, om enkel een economisch en budgettaire programma te onderhandelen, op enkele weken, en het institutionele daarna te doen.
- “Hij wil eerst het moeilijkste werk doen, de centen, maar hoe ga je partijen overtuigen om daarmee te beginnen?”
- “Dat is allemaal een beetje luchtfietsen, maar de wereld gaat wel vooruit.”
- “Waar ga je trouwens voor dat institutionele een voldoende meerderheid vinden in de Kamer?”
De essentie: Vivaldi verder doen lijkt voor velen in de Wetstraat toch de evidente keuze.
- Dat de premier plots begint te freewheelen over “een paringsdans”, wat er toch wat vreemd uitkomt, beseft hij even na de persbriefing ook. Maar het gevoel dat hij verwoordt, leeft wel al langer onder Vivaldisten: dat er wel eens gewoon verder zou kunnen gegaan worden, met deze regering. Of toch ongeveer.
- Daarbij speelt vooral aan Franstalige kant een sterke dynamiek, die de boel straks mogelijks vooruit zal stuwen, ook federaal. Want het lijkt wel een vaststaand gegeven, dat PS, Ecolo en Les Engagés (die gisteren weer een nieuw kopstuk presenteerden, een viroloog) als het even kan samen coalities gaan maken, zonder de MR.
- Dan kom je ook federaal snel aan een heruitgave van de huidige coalitie, waarbij enkel de MR wordt ingeruild door de centristen van Les Engagés. “Waarom dan eindeloos tijd gaan verliezen met N-VA, als die toch een staatshervorming willen die ze met niemand kunnen realiseren?”, zo klinkt binnen Vivaldi een beetje onderkoeld.
- Alleen wil niemand het luidop zeggen of zelfs toegeven. Vandaar dat bij het Voka-debat begin deze maand plots maar liefst alle vier de Vivaldi-voorzitters, van Groen, over cd&v tot en met Tom Ongena van Open Vld zowaar op de rode knop drukten, en dus openlijk geen verderzetting van de federale ploeg wensten. Zeker voor Open Vld is dat echt niet de koers waar de partij op zit, dat heeft Ongena ondertussen ook mogen horen bij feedback op die keuze van de rode knop.
Opvallend: De premier wil niet alleen voor België meer optimisme, maar ook voor het wereldtoneel. Zijn speech voor de VN zal daarvoor pleiten.
- Neen, De Croo vindt niet dat er te veel Vivaldi-ministers rondlopen in New York, ook al zijn ze met vijf: met Vincent Van Quickenborne (Open Vld), Pierre-Yves Dermagne (PS), Hadja Lahbib (MR) en Caroline Gennez (Vooruit) erbij kan je al een halve ministerraad houden. “Maar een land als België is op veel domeinen actief in de internationale diplomatie. En als je een klein land bent, is het buitenland groot.”
- Het typeert de premier, die vanavond (na middernacht in België) mag speechen voor heel de VN. Want ook in die speech wil hij “weg van het fatalisme”, weg van het doemdenken dat de VN via hun secretaris-generaal António Guterres toch soms wat verspreiden. “Ik ben niet per se een doctor Doom, en ga dat ook niet worden”, zo stelt De Croo.
- Hij wil net een scheut optimisme, ook op het wereldtoneel. “Het gaat wél in de juiste richting, bijvoorbeeld met de klimaatinvesteringen, die in volume sneller gaan dan iedereen dacht. De periode post-fossiele brandstoffen is écht in aantocht, 2025 wordt het jaar waar voor het eerst de CO2-uitstoot zal beginnen dalen.”
- En opvallend daarbij, assertiviteit vanuit Europa, wil De Croo: “Die evolutie in CO2-uitstoot is toch totaal ongezien, en dat is er enkel dankzij landen als België en de VS, die die richting zijn uitgegaan.”
- “China en Rusland proberen daarbij net onrust te creëren, maar wij moeten onze boodschap duidelijk zetten als Europeanen. Want wie investeert nu écht in de strijd tegen klimaatopwarming of in ontwikkelingssamenwerking. Niemand speelt grotere rol dan wij, de Europese landen”, zo klinkt het stoer.
- De premier wil dan ook helemaal niet meegaan in “het denken dat momenteel overheerst, zeker bij ontwikkelende landen, de zogenaamde “Global South”-redenering: westerse landen hebben hun rol niet gespeeld, moeten meer geld op tafel leggen, er moet een hertekening komen van de globale orde”.
- De premier heeft er een ferm antwoord op, dat zeker ook zijn groene coalitiepartners zal interesseren: “We spelen wél onze rol, meer dan onze rol, we laten ons als West-Europese landen te veel in het defensief drukken, maar dat zou niet zo moeten zijn. China en Rusland zijn in hun intenties zijn soms wel écht neokoloniaal, terwijl men over Europa maar bezig blijft over ons koloniaal verleden. Ik wil wel, maar ik was nog niet eens geboren.”
Ook genoteerd: De brede MR-top geeft Georges-Louis Bouchez (MR) nog geen vrije baan om z’n voorzitterschap te verlengen.
- Hij wilde maandag al groen licht krijgen van z’n brede partijtop, om verlengd voorzitter te kunnen blijven van de MR. Maar Bouchez zit voorlopig nog even in een zenuwoorlogje, het zoveelste, met zijn brede partijtop.
- Bouchez z’n mandaat als voorzitter van de MR loopt af, eind november. Maar nu nog een voorzittersverkiezing organiseren is allerminst ideaal, zoals men bij de familiegenoten van Open Vld ervaart. Daar zuigt een interne strijd erg veel negatieve aandacht naar de partij. Dus is men het bij de MR wel min of meer eens dat het toch best zou zijn dat Bouchez aanblijft tot na de verkiezingen.
- Daarbij geldt één belangrijkste reden: niemand van de andere kopstukken voelt zich geroepen om Bouchez echt uit te dagen, in een strijd om hem uit de Guldenvlieslaan, het partijhoofdkwartier, te verdrijven. En gezien z’n interne populariteit zijn er ook niet zo gek veel topmensen van de MR die in staat geacht worden zo’n interne race tegen Bouchez ook te kunnen winnen.
- Tegelijk is de ergernis over de voorzitter huizenhoog: hij is erin geslaagd om zowat alle andere partijvoorzitters in Franstalig België en ook grotendeels in Vlaanderen van zich te vervreemden.
- Vandaar dat men binnen de partijtop aandringt op een “kader” voor de voorzitter, een manier om Bouchez toch wat te temperen en ook te sturen, bij de lijstvorming, en straks de regeringsvorming. Maar over die modaliteiten raakt men het duidelijk niet eens: ook maandag kwam er geen witte rook.
- Zo komt de deadline van november steeds dichter, wat tot wat zenuwachtigheid leidt bij de Franstalige liberalen. Maar Bouchez kennende, zal hij niet geneigd zijn om snel toegevingen te doen. Elke poging in het verleden om hem binnen een kader te brengen, wat meermaals al gebeurde binnen de MR, leidde tot een mislukking.
Gevolgd: In de Kamer toch hommeles over het loon van de nieuwe CEO van Bpost. Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) kan niet anders dan de “loonspanning” laten bekijken.
- Na de ophef over het loon van Chris Peeters, de nieuw aangestelde CEO van Bpost, dringen de linkse politieke partijen aan op een loonsverhoging voor de gewone postbode.
- Bpost en Proximus gaan op een gestandaardiseerde manier moeten rapporteren over de verhouding tussen het loon van de CEO en het mediane loon, het loon van de werknemer die qua verloning precies in het midden staat van het personeel. Dat is toch waar minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) op gaat aandringen. Ze kon niet anders dan iets zeggen, na de kritiek.
- De Sutter bevestigde dat Peeters rond 1,2 miljoen euro per jaar zal kunnen verdienen, afhankelijk van het behalen van financiële en ook sociaal-ecologische doelstellingen. Het gaat om een basisloon van 585.000 euro, een kortetermijnbonus van maximaal 293.000 euro en een langetermijnbonus die eveneens tot 293.000 euro kan oplopen. En er is natuurlijk de veelbesproken welkomstbonus van 250.000 euro, die tot veel ergernis leidt bij het gewone personeel.
- Het is bovendien alles bij elkaar zo wat het dubbele van het plafond dat de PS in 2013 ooit invoerde als maximumbedrag voor CEO’s van overheidsbedrijven.
- PVDA-Kamerlid Maria Vindevoghel becijferde dat het CEO-loon 52 keer dat van een gewone postbode is. Een beginnende postbode krijgt een maandloon van 2.000 euro bruto, zo stipte ze aan. Melissa Depraetere, Kamerlid voor Vooruit, wees erop dat zelfs een loopbaan van twintig jaar het loon van een postbode op slechts 2.000 euro netto uitkomt.
- De Sutter gaat nu in op eerdere voorstellen van onder meer Depraetere om de loonspanning te hervormen, al ging ze nog niet zo ver dat de gewone lonen parallel moeten meestijgen met het toploon. “Laat ons beginnen met de loonspanning bij de autonome overheidsbedrijven op een gestandaardiseerde manier te monitoren”, zo verklaarde de minister.
- Een van de technische kwesties daarbij is of het CEO-loon met een doorsnee loon dan wel met het laagste loon vergeleken moet worden. De Sutter pleitte ervoor het mediaanloon te gebruiken.
- Hoewel de huidige discussie rond Bpost draait, zal ze ook Proximus vragen om over de loonspanning te rapporteren, zodat op termijn de evolutie doorheen de tijd van die maatstaf voor iedereen duidelijk is. In beide beursgenoteerde bedrijven is de Belgische staat de meerderheidsaandeelhouder.
Aansluiting: Siegfried Bracke (N-VA) staat niet alleen in zijn strijd. Ook Herman De Croo (Open Vld) gaat PVDA juridisch aanvallen.
- Het is een klassiek geval van het Streisand-effect: door een rechtszaak aan te spannen over iets waar je in de eerste plaats geen aandacht mee wilde halen, haal je aandacht. Het overkomt Siegfried Bracke, de oud-Kamervoorzitter, die een pensioen kreeg dat het maximum van het plafond-Wijninckx overschreed. Toen dat uitlekte, barste een heel schandaal lost, waarbij Bracke en ook die andere oud-voorzitter Herman De Croo (Open Vld) geviseerd werden.
- Die laatste betaalde een som van “te veel ontvangen pensioen” terug, Bracke deed dat niet, en stapte naar de rechter. Hij klaagde de Kamer aan, want zij hadden dat pensioen volgens hem niet op de juiste manier terug verminderd.
- Maar deze week bleek dat hij ook naar de rechter stapte tegen PVDA, een politieke tegenstander. Die hebben een online petitie lopen tegen de “graaiers” zoals de communisten de oud-voorzitters noemt. en Bracke wil via de rechter die laten intrekken.
- Bracke krijgt nu steun, uit onverwachtte hoek. Ook Herman De Croo (Open Vld) gaat juridische stappen ondernemen tegen PVDA, zo liet zijn advocaat weten aan VTM Nieuws.