Hoe nauw zijn de banden tussen de Russische geheime diensten en de Orthodoxe Kerk?

Onderzoek van de Zwitserse krant Tages-Anzeiger bewijst dat Patriarch Kirill, het hoofd van de Russische Orthodoxe Kerk, een verleden kent als spion voor de KGB, de Russische inlichtingendienst. Als agent zou hij in de jaren 70 geopereerd hebben in Zwitserland.

In het nieuws: Patriarch of geheim agent; Kirill is het alle twee geweest.

Kirill staat al sinds de jaren 70 ten dienste van de Russische kerk en werd in 1977 al ‘gepromoveerd’ tot aartsbisschop. Dertig jaar later, in 2008, volgde hij de overleden Alexy II op als Patriarch van Moskou en primaat van de Russisch-orthodoxe Kerk.
De Rus, die al langer bekend staat als een bondgenoot van de Russische dictator Vladimir Poetin, blijkt ook een verleden te kennen bij dezelfde overheidsinstelling als de dictator: de Komitet gosoedarstvennoj bezopasnosti, of Comité van Staatsveiligheid, beter bekend als de KGB.
Al eerder raakte bekend dat Kirill in de jaren 70 en 80 opereerde als geheim agent, onder de naam ‘Mikhailov’. Dat blijkt uit documenten die in de kelders van de Zwitserse Nationale Archieven liggen, en die door verschillende media al vorig jaar werden ingekeken. Kirill zou als spion onder meer invloed moeten uitoefenen op de Wereldraad van Kerken, een organisatie die in Genève gevestigd is. Officieel was de geestelijke zelf de vertegenwoordiger van het Patriarchaat Moskou in die raad.

Nieuwe informatie

De details: Tages-Anzeiger komt met nieuwe informatie over de aanwezigheid van de Rus in Zwitserland.

Zo zou Kirill in 1971 verhuisd zijn naar Zwitserland, waar hij zich vestigde in de Rue de Beaumont, pal in het centrum van Genève. Hij legde er contacten met Russen, die in Zwitserland woonden of een buitenverblijf hadden. KGB-agent Vadim Melnikov omschreef hem als een knappe en slimme man, die zeer goed lag bij het vrouwelijke geslacht.
Melnikov rakelde nog meer details op over het rijkelijke leven van Kirill. Zo zou hij zich regelmatig laven met cognac en champagne op feestjes, genoot hij van bergtochten en reed hij in een opvallende witte BMW. Althans, toch tot 1974. Toen crashte de geestelijke met zijn wagen, een ongeval dat de schijnwerpers op hem plaatste. Niet wenselijk als undercover agent, en Kirill werd terug naar Rusland gehaald. De Zwitserse politie opende een dossier over hem, genaamd ‘Monsignor Kirill’, en labelde hem als één van de voornaamste Sovjet’ers tegen wie maatregelen moesten worden getroffen.
Ook vandaag nog zou Kirill banden hebben met Zwitserland. Zo zou zijn neef verblijven in een huis in de buurt van Genève, dat eigendom is van de Orthodoxe Kerk.

Ook in andere landen?

Niet enkel Zwitserland: Ook in Noorwegen wordt de Russisch-orthodoxe Kerk verdacht van spionage. Van een marinebasis nota bene.

De basis van Haakonsvern, op boogafstand van Bergen, is de belangrijkste uitvalsbasis voor de Noorse marine. De laatste jaren werden enkele huizen en percelen grond in het dorpje Haakonsvern, in de buurt van de basis opgekocht door een Russische commune, gelieerd aan het Patriarchaat van de Orthodoxe kerk in Rusland. Nu wordt gevreesd dat de basis van hieruit wordt bespioneerd.
- Eén eigendom, een kerkje, ligt in vogelvlucht op maar drie kilometer van de basis. De vaargeulen die naar de basis leiden, kunnen allemaal in de gaten worden gehouden. Ook de belangrijkste faciliteiten binnen het complex kunnen gezien worden.
- De Noorse krant Dagbladet bezocht de kerk, die er verlaten bijlag. In de kelder was een kleine vergaderzaal te zien, met tafels met witte plastieken tafelkleden, en ook een kinderspeelhoekje en enkele boekenplanken (met boeken). De gelijkvloers was nagenoeg leeg.
Ook op andere locaties in Noorwegen werden eigendommen opgekocht door de Russische kerk. Zo kocht een leider van een lokale afdeling een huis in Stavanger, op nog geen kilometer afstand van het Joint Warfare Centre, het NAVO-hoofdkwartier in Scandinavië.