Aan de pomp ben je meer kwijt dan voor de Russische inval in Oekraïne en ook je energierekening rijst de pan uit. Dat komt mede door de sancties die we hebben ingesteld tegen het Rusland van Poetin. Maar raken we daarmee Poetins oorlogskas nu echt?

Er zijn twee zaken die tegen elkaar inwerken, legt Raoul Leering, hoofd research internationale handel bij ING, uit.

Aan de ene kant is er het positieve effect op de Russische schatkist van de hogere prijs van gas en olie. Aan de andere kant is er het negatieve effect van de krimp van de Russische economie, door de westerse sancties, zegt Leering.

Profijt van dure olie en gas

Rusland exporteerde in april volgens CEIC Data (dat hierover gegevens bijhoudt) voor 37,6 miljard dollar, meer dan het importeerde. Dat was bijna het dubbele van de maanden ervoor.

Het land profiteert van de hoge olie- en gasprijzen, legt Albert Jan Swart, econoom bij ABN Amro, uit. En olie- en gasinkomsten zijn goed voor 40 tot 45 procent van de inkomsten van de Russische schatkist, aldus Leering.

Voorheen waren vooral de olie-inkomsten belangrijk, maar de fors gestegen gasprijs tikt inmiddels ook lekker aan in de inkomsten, aldus Lucia van Geuns, energie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).

De productie van olie en gas door Rusland is onlangs wel wat teruggelopen. Westerse landen nemen namelijk minder af en dat wordt niet volledig goedgemaakt doordat er meer wordt verkocht aan onder meer India en China.

Negatief effect sancties

Bovendien raken de westerse sancties de Russische industrie en de bredere economie, zegt Swart. “Het land verliest heel veel toegang tot technologie en onderdelen en op een gegeven moment ga je daar wel last van krijgen. Door gebrek aan onderdelen kun je bijvoorbeeld machines niet meer repareren.”

Verder hollen hoge brandstofprijzen de koopkracht van Russische consumenten uit, waardoor ze minder kunnen uitgeven. En dat raakt de belastinginkomsten, vult Leering aan. Daarbij zal er bij de komende tijd in een krimpende economie ook nog eens in Rusland zelf minder olie worden verkocht, wat tot minder afdrachten aan de Russische staat leidt, aldus Leering.

Het IMF denkt dan ook dat de economie van Rusland dit jaar met 8,5 procent zal krimpen. ING gaat zelfs nog verder en gaat uit van een daling met 10 tot 15 procent. 

Korte vs. lange termijn

Op de korte termijn lukt het ons nog niet om Poetins oorlogskas te raken, zegt Leering. Dan overheerst namelijk nog het positieve effect van de hogere inkomsten uit olie- en gasverkopen. Waardoor de inkomsten voor de Russische staat juist met zo’n 15 procent zullen stijgen. 

Maar op de wat langere termijn zal dat teniet worden gedaan door lagere belastinginkomsten als gevolg van de recessie die hij verwacht. De oorlogskas van Poetin mag nu nog goed gevuld zijn, maar de Russische economie komt wel in de knel, concludeert Leering. “De boycot heeft zo dus toch effect op de beschikbare middelen voor de oorlog.”

‘Raakt Europese markt kwijt’

Ook Van Geuns is vooral somber voor Poetin voor de middellange en langere termijn en denkt dus dat Europese consumenten hem zullen raken. “Rusland gaat met Europa een ongelooflijk belangrijke afzetmarkt voor olie en gas missen. “

Verder zijn olietankers nu vaak langer onderweg, omdat er meer aan China en India wordt verkocht. Omdat er minder tankers beschikbaar zijn, moet er soms meer olie worden opgeslagen voordat het kan worden vervoerd. En als opslagen vol zitten, moet de productie van oudere velden in West-Siberië worden verminderd, of zelfs stilgelegd.

Maar die zijn later lastiger weer aan de gang te krijgen, en de technologie die ervoor nodig is heeft Rusland niet. Ook is het daardoor moeilijker om nieuwe olievelden te ontwikkelen, zegt Van Geuns. 

Urals-olie

De prijs voor Russische Urals-olie is nu circa 94 dollar per vat en dat is aanzienlijk meer dan de 44 dollar die de Russische staat nodig heeft om de begroting in evenwicht te houden, aldus Leering. De olieprijs is de laatste maanden flink gestegen, door onzekerheid in de markt.

Russische olie is overigens een stuk goedkoper dan brentolie, dat is de olie die in Europa als maatstaf wordt genomen. Er was altijd al een prijsverschil, dat heeft met de kwaliteit te maken, legt Van Geuns uit. Maar nu is dat verschil nog een stuk groter. Dat komt doordat landen die nu wel olie uit Rusland willen kopen daar een flinke korting voor weten te bedingen, Rusland moet zijn olie immers toch kwijt.