De internationale sancties na de inval van Rusland in Oekraïne en de daarop volgende oorlog, raken het land economisch. Rusland lijkt inmiddels op een bankroet af te stevenen. Wat zouden de gevolgen zijn als het land failliet gaat?

Rusland zou binnen een paar weken failliet kunnen gaan. Het land moet rente en een aantal leningen afbetalen, maar het heeft daar niet genoeg dollars voor.

Miljarden aan schulden in dollars

Woensdag moest Rusland een rentebedrag van 120 miljoen dollar (109 miljoen euro) betalen aan geldschieters van het land. Daarvan zegt Moskou dat het geld inmiddels is overgemaakt, al is het nog onduidelijk of die betaling is goedgekeurd. Dat is alleen niet het einde van het dreigende faillissement.

In de loop van deze maand moet Rusland nog eens 615 miljoen dollar aan rente aftikken. Begin april moet het land voor het eerst staatsleningen ter waarde van 2 miljard dollar in zijn geheel afbetalen.

Het probleem is alleen dat Rusland door de internationale sancties naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne nauwelijks beschikking meer heeft over dollars en euro’s. 

‘Geen wereldwijde crisis’

In totaal zegt de Russische centrale bank zo’n 630 miljard dollar aan buitenlands geld te hebben, ruim genoeg om de staatsobligaties af te lossen en rentetermijnen over te maken. Maar honderden miljoenen van die reserves bij westerse banken zijn bevroren. En roebels wisselen voor dollars mag het land niet meer.

Topvrouw van het Internationaal Monetair Fonds, Kristalina Georgieva, denkt dat het niet langer onwaarschijnlijk is dat Rusland failliet gaat. “Rusland heeft het geld wel om zijn schulden af te betalen, maar kan er niet bij.” Maar ze denkt niet dat de Russische financiële problemen voor een wereldwijde crisis gaan zorgen.

Mocht Rusland de ophanden zijnde betalingen niet voldoen, dan krijgt het eerst 30 dagen uitstel van betaling. Is het geld dan nog niet overgemaakt, dan zijn er verschillende manieren waarop het land failliet kan worden verklaard. Bijvoorbeeld doordat een kredietbeoordelaar hun rating verlaagt.

Rusland in de hoek

Het Amerikaanse ratingbureau Fitch heeft zoiets al gedaan voor een groot aantal Russische banken. Die hebben nu de CC-status. Oftewel: ‘een of andere vorm van faillissement lijkt waarschijnlijk’.

Is er eenmaal sprake van faillissement, dan heb je als land geen toegang meer tot de kapitaalmarkt, zegt Durk Veenstra, beurscommentator bij RTL Z. “Je bent niet kredietwaardig meer. Is dat erg? Rusland zal niet direct omvallen, het heeft immers nog reserves, het kan nog voorraden verkopen.”

Als Rusland over de kop gaat, is dat wél slecht voor het restje vertrouwen dat de wereld nog in het land heeft, zegt Veenstra. “Rusland wordt daardoor steeds meer in een hoek gedrongen.” 

‘We financieren Poetin nog steeds’

Tegelijkertijd denkt hij dat het land zich wel op deze situatie heeft voorbereid. “We financieren Poetin nog steeds, door olie en gas van Rusland te kopen. In principe komen er nog miljarden per dag binnen. Pas als we dat boycotten, zal het land leegbloeden.”

Gaat de Europese investeerder iets van een failliet Rusland merken? Niet zo snel, denkt Veenstra. Van de 40 miljard dollar aan staatsobligaties die Rusland heeft uitstaan, is volgens Reuters ongeveer de helft in handen van buitenlandse investeerders. “Maar je weet nooit precies van wie”, zegt Veenstra.

Wantrouwen tegenover Rusland

Wie er wel wat van gaan merken als Rusland failliet gaat, zijn de Russen zelf. “Rusland heeft een door de staat gedomineerde economie”, zegt Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Geschiedenis en Politiek van Rusland aan de Rijksuniversiteit Groningen.

“Door een bankroet wordt alles dat met die staat te maken heeft in een kwalijk daglicht gesteld. Word ik als buitenlandse ondernemer nog wel betaald door een staatsbedrijf? Door de Russische overheid? Dat wantrouwen lekt door de hele keten, tot aan de bloemenexporteur in Nederland die wel twee keer nadenkt voordat hij een vracht die kant op stuurt.”

Dat heeft twee gevolgen, zegt Van Koningsbrugge. “Er zal (nog) veel minder te koop zijn in de winkels. En wat er te koop is, zal veel duurder worden.” Dat de inflatie nog verder zal stijgen, is volgens Van Koningsbrugge evident. “Die is al flink gestegen door het haperende betalingsverkeer en de aarzeling van veel partijen om zich überhaupt nog op de Russische markt te begeven.”

De normale reactie van de Russen hierop zou zijn: roebels wisselen in euro’s, en snel. “Maar daar wordt nu al 30 procent commissie voor gerekend. Russen trekken zich verder terug in crisistijd; tot hun directe vriendenkring, familie en de datsja, een huisje op het platteland. Daar telen ze aardappelen en uien om de winter door te komen.”

Als Rusland de staatsobligaties en rente niet aflost, kunnen Russische bedrijven en investeerders eveneens in de problemen komen. Bijvoorbeeld Russische beleggers die deze obligaties in dollars hebben gekocht via hun rekeningen in het buitenland; of Russische banken die de obligaties als kapitaalbuffer gebruiken. 

Verzekeringen à 6 miljard dollar

En veel investeerders hebben verzekeringen afgesloten waarmee ze gedekt zijn voor hun verlies mocht Rusland haar betaalverplichtingen niet nakomen. Volgens zakenbank JP Morgan is hier wereldwijd een bedrag van 6 miljard dollar mee gemoeid, dat na een faillissement van Rusland uitbetaald zou moeten worden.