Door de COVID-19-pandemie zetten werknemers en bedrijven de voorbije maanden een wereldwijd experiment in telewerken op touw. Dat we dit ‘nieuwe normaal’ grotendeels omarmd hebben en niet meer willen loslaten, blijkt uit een unieke enquête bij tienduizend Europeanen.

‘We hebben hier in België een ware mentaliteitswijziging doorgemaakt, dat is enorm positief.’ Arnaud Spirlet, algemeen directeur van Cisco BeLux, ziet heil in de plotse omschakeling naar thuiswerken die het coronavirus teweeggebracht heeft. Maar het ongeziene werkexperiment lijkt in ons land ook op enthousiasme te kunnen rekenen van werknemers en werkgevers.

In 2021 zou één Belg op de drie van thuis uit willen werken en slechts één keer per week of voor belangrijke vergaderingen naar kantoor willen komen. Dat blijkt uit een enquête van Cisco, de grootste netwerkspecialist ter wereld, bij 10.000 Europeanen over de impact van telewerken op hun leven. 22 procent van de 300 Belgische respondenten wil vooral de eigen werktijden en de dagen op kantoor zelf kunnen plannen, terwijl slechts 16 procent opnieuw voltijds naar kantoor wil.

Hybride werken

Het klassieke kantoorleven, waarbij we dagelijks massaal uren verplicht in de file doorbrengen alvorens in onze bureaustoel te ploffen, lijkt daarmee volgens verschillende experts en bedrijfsleiders voorgoed tot het verleden te behoren. ‘Ik denk dat een groot aantal bedrijfsleiders in België nu de toegevoegde waarde beseft van thuiswerken, of ten minste van een hybride vorm waarin maar een aantal dagen op kantoor gewerkt wordt’, verklaart Spirlet tijdens een videocall.

‘Vóór corona ging men ervan uit dat als je ’s morgens niet op kantoor was, je ook niet werkte. COVID-19 heeft die mentaliteit duidelijk veranderd, want managers hadden in feite geen keuze: ze moesten hun personeel wel vertrouwen. En we zien dat het werkt: in bepaalde sectoren is de productiviteit zelfs met 20 à 30 procent gestegen.’

‘We hebben nu een flexibiliteit die we toen niet hadden. De bal is aan het rollen gegaan’

Arnaud Spirlet, algemeen directeur van Cisco BeLux

Die productiviteitsstijging zorgt er volgens Spirlet voor dat we nu een echte inhaalbeweging maken tegenover andere landen: ‘Ik ben ervan overtuigd dat onze medewerkers hierdoor nog competitiever geworden zijn. We hebben nu een flexibiliteit die we toen niet hadden. De bal is aan het rollen gegaan.’

Maar de slinger naar afstandswerken dreigt ook te ver door te slaan. Niet iedereen heeft evenveel baat bij lege kantoorruimtes. ‘Er was soms enorm veel stress in het begin’, zegt Spirlet. ‘Sommige medewerkers kunnen moeilijker werken omdat ze de ruimte niet hebben of omdat er kinderen rondlopen in de woonkamer. Dus moeten we ook de persoonlijke situatie van iedereen goed in ons achterhoofd houden. We zijn ook sociale wezens, op een bepaald moment moet je iemand zien. Nu is de vraag: hoe gaan we hier verder in? Hoe vinden we het juiste evenwicht? Daarom vind ik het goed dat het nu evolueert naar een vrij hybride situatie, waarbij je een aantal dagen naar kantoor gaat. Maar teruggaan naar de situatie vóór corona … daar geloof ik niet in.’

Gelukkiger en meer vertrouwen

Aan de keukentafel videobellen met je joggingbroek aan lijkt ook een positieve impact te hebben op de mentale gezondheid en het welzijn van werknemers. Thuiswerkers kunnen kiezen wanneer, waaraan en in welk tempo ze werken. Bijna 35 procent van de respondenten van de Cisco-enquête gaf aan zich gelukkiger te voelen als ze thuis werken, terwijl 49 procent gelooft dat telewerken hen de kans gegeven heeft om hun mentale gezondheid beter te beheren.

Toch is het volgens Spirlet cruciaal voor werknemers om de grens tussen werken en vrije tijd goed te bewaken. ‘Thuiswerken vraagt heel veel discipline’, zegt hij. ‘Je moet pauzes nemen, je moet eten, je moet een duidelijke lijn hebben tussen thuis werken en echt thuis zijn. Je moet op de juiste momenten kunnen stoppen en die klik maken. Dat is heel belangrijk. In de eerste weken van de lockdown werkten mensen 12 à 14 uren per dag, ze stopten niet. Het is heel belangrijk een goede routine te hebben en voldoende discipline aan de dag te brengen. Anders riskeer je burn-outs.’

Een bijkomend positief neveneffect van de omschakeling op thuiswerken, is dat bijna twee op de vijf Belgen vinden dat het vertrouwen van hun werkgevers tijdens de lockdown gestegen is.

‘Dat verbaast me niet’, aldus Spirlet. ‘Vóór de lockdown mocht bijna één op de twee Belgen niet thuiswerken. Hoe interpreteer je dat als medewerker? Dat er een gebrek aan vertrouwen is. Nu, met de gewijzigde werkcultuur hebben mensen beseft dat de baas de werknemer wél gewoon kan vertrouwen en dat die ook thuis productief kan zijn. Dat is een heel positieve evolutie.’

Digitale revolutie

Hoewel een meerderheid, 43 procent, van de respondenten gelooft dat hun bedrijf na de pandemie geen hybride regeling met thuis- en kantoorwerk zal invoeren, vertrouwt de helft van de Belgen wel dat hun bedrijfsleiders na de pandemie oor zullen hebben voor hun werkvoorkeuren. Nu heel wat bedrijven geïnvesteerd hebben in digitale technologie om afstandswerken mogelijk te maken, lijkt het er volgens Spirlet niet op dat ze na corona de klok zullen terugdraaien.

‘De technologiesector pusht al jaren voor digitale transformatie, maar uiteindelijk was er een coronacrisis nodig om die revolutie in gang te zetten’, zegt hij. ‘Veel bedrijven hadden geen keuze: ze moesten hun infrastructuur en digitalisering verbeteren om dat telewerken mogelijk te maken. In dat kader heeft corona ook positieve dingen met zich meegebracht. Veel bedrijven hebben nu die investeringen gedaan, dus ik verwacht dat ze ook in de toekomst een beroep zullen doen op die technologische middelen.’

Om competitief te blijven moeten bedrijven volgens Spirlet niet alleen mee op de digitale trein springen, maar ook blijven investeren in technologie. ‘Eén ding is nu wel duidelijk: verder blijven investeren in digitalisering. Dat betekent dan ook de hele infrastructuur veranderen en telkens de juiste stappen nemen. Zo is investeren in cybersecurity nu belangrijker dan ooit. Het feit dat de mensen thuiswerken, creëert op dat gebied ook een zwakte. De tijd van een eenvoudige firewall op kantoor is voorbij. Bouw een goede strategie uit om via digitalisering nog competitiever te worden.’

In cijfers: Zo willen Belgen in de toekomst werken

Thuiswerken mag dan in het begin van de coronacrisis een aanpassing geweest zijn, toch lijkt het er volgens de Cisco-enquête op dat we willen vasthouden aan het gebruik van telewerk. In 2021 zou één op de drie Belgen van thuis uit willen werken en één keer per week naar kantoor willen komen of voor belangrijke vergaderingen.

• 22% zou zijn eigen werkuren en dagen op kantoor zelfstandig willen plannen zonder een vast rooster.
• 16% wil gewoon weer naar kantoor; dat aantal is hoger dan in Nederland en Luxemburg.
• Slechts 36% van de werknemers in ons land wil in 2021 het liefst de hele tijd op één werkplek doorbrengen, 28% is het daar niet mee eens en 36% is onverschillig.
• Opvallend: 56% wil minder reizen om het milieu te sparen en 51% ziet het woon-werkverkeer als tijdverspilling.

Impact op de medewerkers

Ook de voordelen van thuiswerken zijn niet te onderschatten, zo blijkt. Veel respondenten geven aan dat ze zich gelukkiger (34%), zelfstandiger (32%) en gezonder (29%) voelen als ze thuiswerken. Bovendien heeft 59% nu een grotere waardering gekregen voor afstandswerken. Maar liefst 49% gelooft dat thuiswerken hen meer controle gegeven heeft over hun mentale gezondheid, en bijna de helft van de respondenten heeft meer beweging en sport in hun dagelijkse routine opgenomen.

Impact op de productiviteit

De lockdown heeft de laatste sceptici van telewerk de wapens uit de handen geslagen: 84% van de werknemers is van mening dat de productiviteit gelijk gebleven is of verbeterd is terwijl ze thuiswerkten. De helft gelooft dat de verhoogde productiviteit een positief neveneffect was van de lockdown, terwijl slechts 33% gelooft dat de productiviteit in de toekomst zal afnemen in een hybride werksituatie. Daarnaast wil iets meer dan de helft dat hun bedrijfsleiders de snelle besluitvorming die ze tijdens de pandemie meegemaakt hebben, voortzetten.

De toekomst is hybride

Hoewel een meerderheid (43%) gelooft dat hun bedrijf na de pandemie geen hybride regeling met thuis- en kantoorwerk zal invoeren, rekent de helft van de Belgen er toch op dat hun bedrijfsleiders wél zullen luisteren naar hoe ze na de pandemie willen werken.

Door corona is de idee dat werknemers alleen op kantoor productief kunnen zijn namelijk voorgoed de wereld uit. Zo denken bijna twee op de vijf Belgen dat het vertrouwen van hun werk gevers tijdens de lockdown toegenomen is. Daartegenover staat dat 69% van de werknemers wel wil dat hun bedrijfsleiders meer investeren in technologische middelen zodat ze thuis even productief kunnen zijn als op kantoor. In ons land vindt 29% namelijk dat ze geen goed internet hebben en 36% heeft thuis geen goede werkruimte.