Na de G20-top in India en de Algemene Vergadering van de VN deze maand, zullen de wereldleiders de vergaderingen van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank in Marrakesh bijwonen, voordat ze naar de VN-conferentie over klimaatverandering (COP28) in Dubai gaan. Maar er is weinig optimisme dat deze topontmoetingen substantiële vooruitgang zullen opleveren bij het aanpakken van onze grootste uitdagingen, niet omdat er een gebrek aan vastberadenheid is, maar omdat het mondiale regelboek dat we sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog volgen niet langer geschikt is voor het beoogde doel.

De toenemende fragmentatie van de wereld werd bevestigd op de G20-top. Hoewel de bijeenkomst de komst van India als grootmacht aankondigde, was het moment van triomf van premier Narendra Modi vluchtig. De top heeft weinig gedaan om te voorkomen dat 2020 vrijwel zeker een decennium met lage groei wordt.

25 miljard vs. 260 miljard dollar

Ondanks de toelating van de Afrikaanse Unie als volwaardig lid van de G20, kreeg het Zuiden nauwelijks verlichting voor zijn verpletterende schulden. En hoewel de leden van de G20 verantwoordelijk zijn voor 75% van de wereldwijde koolstofuitstoot, slaagde de top er niet in om de omvang van het financieringstekort voor het klimaat aan te pakken. Op basis van de bevindingen van de G20’s Capital Adequacy Review heeft de regering Biden toegezegd om 25 miljard dollar extra voor de Wereldbank vrij te maken, maar dat bedrag blijft ver achter bij de 260 miljard dollar die de voormalige Amerikaanse minister van Financiën Lawrence H. Summers dit jaar in het Singh-Summers rapport aan de G20 heeft aanbevolen.

“Nieuwe IJzeren Gordijnen”

In plaats daarvan sluit de top een jaar af waarin China en het Westen nieuwe “ijzeren gordijnen” hebben opgetrokken op het gebied van technologie, handel, investeringen en gegevens – een voorbode van een toekomst van “één wereld, twee systemen”. Met dit nieuwe protectionisme werd ook de G20 gedegradeerd. Terwijl de voormalige Amerikaanse president Barack Obama de G20 beschouwde als het belangrijkste forum voor wereldwijde economische samenwerking, ziet de huidige Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan de G7 (Europa, Amerika en Japan) als het “stuurcomité van de vrije wereld”.

De degradatie van de G20

De degradatie van de G20 is een bijproduct van de verschuiving van een unipolaire naar een multipolaire wereld, van een hypergeglobaliseerde economie naar een economie die je “globalisering lite” zou kunnen noemen en van neoliberalisme naar neo-mercantilisme. In de afgelopen 30 jaar bepaalde de economie de politieke besluitvorming. Nu stuurt de politiek – en dan nog wel de nationalistische politiek – de beleidsvorming. Nulsompolitiek wint het van “win-win”-economie.

In 1999, toen ik de eerste G20 bijwoonde (toen alleen bestaande uit ministers van Financiën), was de Amerikaanse hegemonie op zijn hoogtepunt en de Amerikaanse Federal Reserve en het Amerikaanse ministerie van Financiën waren blij dat ze “het comité om de wereld te redden” werden genoemd.

Toen de wereldeconomie in 2008 instortte, riepen het Verenigd Koninkrijk en anderen de regeringsleiders van de G20-lidstaten op om voor het eerst samen te komen. Tijdens de G20 in Londen in 2009 wilden we graag dat China samen met het Westen de wereldeconomie zou steunen met $1 biljoen. We zagen toen al dat de wereld meer multipolair werd.

Het Westen trekt zich terug in een bezuinigingsbeleid

De top in Londen gaf ook de toenmalige Indiase premier Manmohan Singh de opdracht om toe te zien op een herziening van de heersende internationale architectuur. Tijdens de top in Pittsburgh in het najaar van 2009 bereikte de G20 overeenstemming over een mondiaal groeipact onder leiding van het IMF, dat jaarlijkse evaluaties zou publiceren om zowel de risico’s voor de wereldeconomie als de mogelijkheden voor gecoördineerde actie in kaart te brengen.

Maar toen het Westen zich terugtrok in een bezuinigingsbeleid en nieuwe vormen van protectionisme omarmde, liepen deze initiatieven dood. Onder Donald Trump braken de Verenigde Staten met hun traditie om (meestal) multilateraal op te treden en streefden ze naar unilateralisme, zelfs toen er een multipolaire wereld aan het ontstaan was.

Mondiale problemen vergen mondiale oplossingen

De klimaatverandering, de COVID-19 pandemie en de energie- en voedselcrisis van 2022 bevestigen echter dat de problemen waar we vandaag voor staan echt mondiale problemen zijn die mondiale oplossingen vereisen. Vooruitgang kan niet worden bereikt door bilaterale en regionale interventies alleen, maar vereist wereldwijd gecoördineerde actie.

Door de G7 op te waarderen ten koste van de G20, moeten we ons afvragen wat er gebeurt als er de volgende keer een wereldwijde financiële crisis is en we geen manier kunnen vinden om alle belangrijke spelers samen te brengen. Welke kans hebben we om vooruitgang te boeken in het verminderen van de wereldwijde uitstoot en het voorkomen van “free riders” in een wereld van “ieder voor zich”? Welke kans hebben we om de mondiale ongelijkheid aan te pakken als landen de wereld alleen maar zien in termen van “wij tegen zij” en er geen fora zijn waar men elkaar kan vinden?

Biden verkiest bilaterale allianties boven wereldwijd gecoördineerde actie

Het is waar dat de Amerikaanse president Joe Biden de noodzaak van wereldwijde samenwerking erkent en de meest internationalistische van de recente Amerikaanse presidenten is. Maar hoewel zijn eigen G20-agenda niet verkeerd was, was deze halfslachtig en gaf hij de voorkeur aan bilaterale allianties boven wereldwijd gecoördineerde actie. China presenteert zichzelf als een voorvechter van de mondiale, op regels gebaseerde orde en belooft het VN-Handvest hoog te houden. Toch was zijn hoogste leider, Xi Jinping, niet eens aanwezig bij de G20 of de VN-bijeenkomst deze maand.

Op deze zeldzame momenten waarop voorbereiding en gelegenheid elkaar ontmoeten, moeten we samen handelen. Het kernstopverdrag van de Amerikaanse president John F. Kennedy, de kernwapenreducties van Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov en de historische overeenkomst van 1987 om de aantasting van de ozonlaag aan te pakken, toonden allemaal aan dat sterke leiders radicale koerswijzigingen kunnen bewerkstelligen. De leiders van vandaag moeten niet wachten op een catastrofe voordat ze tot actie worden gedwongen.

De auteur Gordon Brown is voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk en voorzitter van de stuurgroep op hoog niveau van Education Cannot Wait.

Permacrisis: A Plan to Fix a Fractured World van Gordon Brown, Mohamed A. El-Erian, Michael Spence en Reid Lidow verschijnt op 28 september 2023.

© Project Syndicate, 2023.
www.project-syndicate.org