De voorzitter van de Europese Commissie benadrukte dat de Europese landen trots kunnen zijn op wat zij hebben bereikt, in het bijzonder met hun vaccinatiebeleid. Maar zij nam ook een standpunt in over de geopolitieke uitdagingen waarvoor de EU staat. Zij riep op tot meer solidariteit tussen de lidstaten en uitte zich als voorstander van een Europees leger.
Het is een gebeurtenis zoals verwacht geworden, uitgevoerd als een Amerikaanse show: woensdag hield de voorzitster van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, haar State of the Union. Een communicatiemodel dat sterk doet denken aan de gewoonten die in Washington gelden, waar het de president is die zijn beleid verdedigt.
Het vaccinatiebewijs
Von der Leyen was vastbesloten een positieve, zelfs enthousiaste visie van de Unie en van haar eigen rol in de Commissie te verdedigen. Ze sprak haar publiek toe in het Engels, Frans, Duits en zelfs perfect Italiaans. En zij aarzelde niet om bijna patriottische accenten aan te slaan tijdens haar speech.
“Wij hebben het samen gedaan, als één unie, één Europa, in de grootste economische crisis en de grootste pandemie. Daar kunnen we trots op zijn. Het is wanneer je op de proef wordt gesteld, wanneer je onder druk staat, dat je ziel echt kan schijnen. En ik denk dat Europa echt heeft laten zien dat het dat kan”, klonk het.
Ze sprak vervolgens over de toekomst van de strijd tegen het coronavirus op wereldschaal. Ook hier eiste Von der Leyen de ereplaats van de Europese Unie op: “Wij hebben 750 miljoen vaccins toegediend aan Europeanen; wij zijn ook de enige regio die 700 miljoen vaccins buiten Europa hebben toegediend, niemand anders deed ons dat voor.”
Von der Leyen beloofde ook om 200 miljoen extra doses te geven aan landen die niet genoeg vaccins hebben: “Nog steeds heeft minder dan 1 procent van de ontwikkelingslanden vaccins gekregen, we moeten ons hiervoor inzetten. Team Europa moet meer doen.”
Bestrijding van hyperconcurrentie
Maar de voorzitster van de Commissie sprak ook over nationale rivaliteiten, die zij ziet als de grootste toekomstige uitdaging voor de stabiliteit wereldwijd: “Sommige naties zullen voor niets stoppen om invloed te verwerven. We stevenen af op een nieuw tijdperk van hyperconcurrentie. Een tijdperk van regionale rivaliteit en grote mogendheden die hun aandacht weer op elkaar richten. De recente gebeurtenissen in Afghanistan zijn niet de oorzaak van deze verandering – maar zij zijn een symptoom.”
Een jammerlijke terugtrekking uit Afghanistan, waartoe eenzijdig was besloten door de Verenigde Staten, die vervolgens een – bijzonder strak – tijdschema voor de evacuaties oplegden aan al hun partners, waaronder bijna alle EU-landen. Een strategisch en diplomatiek fiasco dat niet in goede aarde valt bij de Commissie. Die heeft het idee van een Europese militaire interventiemacht nieuw leven ingeblazen. Dit zou deel uitmaken van het NAVO-kader, maar zou de Europese militaire capaciteit samenbrengen onder een gemeenschappelijk commando om op veel gelijkwaardiger voet met de Verenigde Staten te kunnen optreden.
Een terugkeer naar het idee uit de jaren vijftig van een militair autonoom Europa, waar von der Leyen nogal positief tegenover staat: “Toekijken hoe de gebeurtenissen in Afghanistan zich ontvouwen, is voor alle families van de gesneuvelde militairen een zeer pijnlijke ervaring geweest. Europa kan – en moet – duidelijk meer op eigen kracht kunnen en willen doen. Wat we nodig hebben is de Europese Defensie-Unie,” voegde zij eraan toe.
Het onderwerp zal naar verwachting centraal staan in het debat in de eerste helft van 2022, wanneer Frankrijk, een grote voorstander van het idee, de leiding zal hebben over de besprekingen op EU-niveau.
Lees ook:
