De EU gaf ons alles, maar toch haten we ze

Begin oktober worden in Tsjechië parlementsverkiezingen gehouden. Algemeen wordt verwacht dat de Tsjechische electorale strijd zal worden gewonnen partijen met een eurosceptisch betoog, waardoor het land dreigt te neigen naar een soort isolationisme dat ook in zijn buurlanden Polen en Hongarije kan worden opgemerkt.

Nochtans heeft Tsjechië sinds zijn toetreding tot de Europese Unie dertien jaar geleden een bijzonder succesvol parcours afgelegd. Een gedeelte van het Tsjechische euroscepticisme moet volgens waarnemers echter worden toegeschreven aan een verleden dat in belangrijke mate gekenmerkt is door een buitenlandse overheersing. Tsjechië is sinds zijn toetreding tot de Europese Unie het rijkste land van het vroegere communistische Oostblok geworden. De Tsjechische levensstandaard ligt hoger dan in Portugal of Zweden. Bovendien heeft het land ook de laagste werkloosheid van de hele Europese Unie. “Maar toch valt nergens een grotere tegenstand tegen de Europese Unie op te merken dan in Tsjechië,” merkt het nieuwsplatform Businessweek op. “Slechts één op drie Tsjechen ziet in het lidmaatschap van de Europese Unie een meerwaarde.” Dat cijfer ligt lager dan in Griekenland, waar nog altijd de gevolgen van de crisis en herstelmaatregelen worden gevoeld. Zelfs in Groot-Brittannië werden hogere scores opgetekend.

Gapende wonde

“Dat euroscepticisme kan echter grotendeels worden verklaard door het feit dat de Tsjechen een grote afkeer hebben aangekweekt tegen elke vorm van externe controle,” benadrukt Jiri Pehe, directeur van de New York University in Praag. Hij verwijst daarbij naar de traumatische ervaring van het Tsjechische leven onder heersers zoals achtereenvolgens het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk, Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Er is volgens Pehe sprake van een gapende historische wonde in de Tsjechische psyche. Ook de Europese Unie wordt door vele Tsjechen dan ook bestempeld als een socialistische structuur met een strikte en alomvattende regelgeving die van bovenaf wordt opgelegd. Onder meer ondernemer-miljardair Andrej Babis (foto), die volgens de peilingen als overwinnaar uit de verkiezingen zal komen, heeft op die eurosceptische gevoelens zijn politieke carrière en succes uitgebouwd. Babis (63) vertoont weliswaar niet de autoritaire karakteristieken van Viktor Orban in Hongarije of Jaroslaw Kaczynski in Polen, maar deelt wel hun eurosceptisme. Volgens de ramingen zou de partij van Babis bij de verkiezingen 26,5 procent van de stemmen halen. De sociaal-democraten, die als enigen achter de Europese Unie staan, zouden slechts een score van 14,5 procent laten optekenen. De Communistische Partij, voorstander van een sterkere toenadering tot Rusland, zou 13 procent van de stemmen krijgen. (mah)