Rijkste land van Europa heeft luchthaven, noch treinstation

Liechtenstein beleeft dit jaar in zijn geschiedenis een grote mijlpaal. Exact drie eeuwen geleden werd immers het vorstendom gecreëerd. Vandaag is Liechtenstein een van de rijkste landen ter wereld, maar maar voor het grootste deel van zijn geschiedenis was het vorstendom een arme natie die vooral van de landbouw leefde. Maar zelfs vandaag gaan in het land de meest innoverende economische activiteiten hand in hand met traditionele gewoontes.

“Liechtenstein ervaarde veel moeilijkheden om zich van een arme landbouweconomie tot een rijke industrienatie te ontwikkelen,” zegt het magazine Quartz. “Gedurende een groot deel van de twintigste eeuw worstelde het land met een tekort aan middelen. Daardoor zagen de vorsten zich zelfs verplicht een gedeelte van hun kunstcollectie oude meesters te verkopen.”

“Nu kent het land echter een grote bloei. Per hoofd van de bevolking is Liechtenstein de rijkste natie van de wereld. Dat is in belangrijke mate te danken aan een vennootschapsbelasting van amper 12,5 procent. Een groot aantal internationale holdings heeft zijn hoofdkwartier in Vaduz, de hoofdstad van Liechtenstein.”

Globalisering

Nochtans kent Liechtenstein een aantal belangrijke handelsbelemmeringen. Het land heeft geen enkele toegang tot de zee. Het vorstendom weet zich zelfs helemaal omringd door landen die zelf geen rechtstreeks contact met de zee hebben. De meest nabije zeehaven ligt op een grote afstand.

“Liechtenstein is echter een voorbeeld van de globalisering,” aldus nog Quartz. “Klaus Tschütscher, voormalig premier van Liechtenstein benadrukte dat zijn land met andere naties, inclusief vreemde culturen, moet communiceren. De lokale bedrijven moeten in een groot aantal sectoren vertrouwen op buitenlandse arbeidskrachten. Het land moest volgens Tschütscher dan ook zijn ogen op de buitenwereld gericht houden.”

Liechtenstein heeft een grondgebied dat ongeveer even groot is als New York. Het land telt ongeveer veertigduizend residenten. Ongeveer een op drie inwoners is buitenlander. Het land is lid van de Europese Vrijhandelsassociatie en maakt deel uit van zowel het Schengengebied als de Europese Economische Ruimte.

De transformatie van armoede naar voorspoed nam bijna een eeuw in beslag. Liechtenstein was oorspronkelijk een onafhankelijke staat binnen het Heilige Roomse Rijk. Later werd het land opgenomen in het Oostenrijks-Hongaarse rijk. Na de eerste wereldoorlog bevond Liechtenstein zich aan de rand van het bankroet. Dat was het gevolg van de instorting van het Oostenrijkse monetaire stelsel. Ook de exportmarkt van Liechtenstein werd nagenoeg volledig geëlimineerd.

Uit wanhoop sloot het land daarop een akkoord met Zwitserland. Dat leidde tot een monetaire unie en een samenwerking op douanegebied. Hierdoor kon Liechtenstein uitgroeien tot een moderne industriële en dienstverlenende industriestaat. Het land gebruikte zijn lage belastingen als een verkoopargument.

Fiscaal paradijs

In het midden van de jaren vijftig van de vorige eeuw presenteerde Liechtenstein zichzelf als een natie waar burgers vrijwel belastingvrij woonden en waar ook buitenlandse bedrijven op een gelijkaardige vrijheid konden rekenen. Op dat ogenblik werd een fiscale aanslag van maximaal 1,4 procent gehanteerd.

“De ommekeer gebeurde echter minder snel dan de Liechtensteinse vorsten hadden gehoopt,” zegt Quartz. “Tijdens het dieptepunt in de jaren zestig van de voorbije eeuw zag het vorstenhuis zich gedwongen om een gedeelte van zijn collectie oude meesters te verkopen. Amper tien jaar later kon het land echter al een explosieve economische groei melden. Het land heeft nu de status van een welvarende en sterk geïndustrialiseerde economie. Liechtenstein kan daarbij op een vitale financiële sector terugvallen.”

Recent is Liechtenstein daarbij echter internationaal onder druk geraakt. Het land werd een gebrek aan financiële en fiscale transparantie verweten. De Europese Unie plaatste Liechtenstein op een zwarte lijst van naties die onvoldoende medewerking verleenden aan grote grensoverschrijdende fiscale onderzoeken. Het land weigerde om buitenlandse naties te voorzien van gegevens, tenzij zware fiscale fraude kon worden aangetoond. Liechtenstein maakt dan ook een strikt onderscheid tussen belastingontwijking en belastingontduiking.

Liechtenstein blijft ook nu nog een soort belastingparadijs. Zelfs de LGT Bank, die eigendom is van de lokale koninklijke familie, werd door de Amerikaanse autoriteiten als een bereidwillige partner voor malafide financiële constructies bestempeld.

Stilte

“Ondanks dat belangrijke internationale imago, houdt Liechenstein nog altijd aan traditionele waarden vast,” benadrukt Quartz. “Het land hecht onder meer aan rust en stilte een grote waarde. Lawaaierige festiviteiten zijn dan ook aan strenge beperkingen gebonden. Ook het maaien van gras moet met de normale rustperiodes rekening houden. Dat geldt onder meer voor de middagpauze tussen twaalf en halftwee.”

“Het land heeft ook geen luchthaven of spoorwegen. De bevolking vertrouwt voor zijn verplaatsingen op een autobusdienst. Tot vijfendertig jaar geleden mochten vrouwen niet aan verkiezingen deelnemen. Het vorstenhuis heeft het vetorecht over parlementaire beslissingen, kan rechters aanstellen en de regering ontslaan. De vorsten werkten voor hun kroning als bankier of accountant.”

Meer