Vlaanderen wil hard optreden tegen het probleem van gsm-gebruik achter het stuur. Sinds begin 2025 geldt er een nieuwe regeling, waarbij dit geldt als een overtreding van de derde graad, een van de zwaarste inbreuken in de wegcode. Volgens de lokale overheden is bijna 8% van de dodelijke ongevallen te wijten aan het gebruik van een smartphone tijdens het rijden.
In de provincie Antwerpen moesten al meer dan 3.000 automobilisten in de eerste zes maanden van het jaar hun rijbewijs inleveren, goed voor gemiddeld zeventien per dag. De boodschap is duidelijk. De controles zijn opgedreven en de straffen worden streng toegepast.
Zware en onmiddellijke straffen
Bij vaststelling kan de politie meteen een onmiddellijke inning van 174 euro opleggen (exclusief administratieve kosten). Als de bestuurder dit betwist en de rechtbank de overtreding bevestigt, stijgt de sanctie naar 240 euro tot 4.000 euro, eventueel met een intrekking van het rijbewijs van acht dagen tot vijf jaar. Opgelet: jonge bestuurders (minder dan twee jaar in het bezit van een rijbewijs) worden automatisch voor de politierechtbank gedaagd. Hun straf valt dus veel zwaarder uit.
Maar de belangrijkste nieuwigheid in Vlaanderen is dat het rijbewijs onmiddellijk wordt ingetrokken, zonder te wachten op een rechterlijke beslissing. Die maatregel geldt voor iedereen die met een telefoon in de hand betrapt wordt, ook als die persoon elders in het land woont. Een Brusselse of Waalse automobilist die in Vlaanderen betrapt wordt, valt dus gewoon onder deze wetgeving, zonder enige uitzondering.
Een onthullende ervaring
Deze straffen zijn niet hypothetisch. Zoals RTL Info meldde, kreeg een Waalse bestuurder onlangs de rekening gepresenteerd. De man is beroepschauffeur en werd gecontroleerd terwijl hij met een telefoon in de hand reed op een Vlaamse weg. Hij dacht dat het om een gewone boete ging, maar kwam ter plaatse te weten dat zijn rijbewijs voor vijftien dagen werd ingetrokken. Een maatregel die zijn werk onmiddellijk in gevaar bracht.
De man vraagt zich nu af of die automatische sanctie wel wettelijk is. Maar de regel laat geen ruimte voor twijfel: zodra de overtreding wordt vastgesteld, valt ze onder het nieuwe regime. De enige uitweg is via een advocaat gespecialiseerd in verkeersrecht, al moet je eerlijk zijn: de marges zijn klein, want de wet is hard.
Wat de wet wel toestaat
De Belgische wet verbiedt het gebruik van een telefoon niet volledig, maar schrijft voor dat die in een houder bevestigd moet zijn. Het toestel mag op het dashboard, onder de voorruit of in een ventilatierooster geplaatst worden, op voorwaarde dat het volledig handsfree te bedienen is. Je mag een melding kort openen, net zoals je dat zou doen met het multimediasysteem van de wagen, maar berichten typen, films kijken of scrollen op sociale media is uit den boze. Het scherm van de smartphone mag uiteraard wel gebruikt worden voor navigatie of telefoongesprekken, maar elke andere handmatige bediening blijft verboden.
Bij twijfel geldt de basisregel: de bestuurder moet altijd de volledige controle over het voertuig behouden en in staat zijn om op elk moment de nodige handelingen uit te voeren. Let wel: zelfs het afstellen van de airco of het veranderen van radiostation kan, afhankelijk van de situatie, als een gevaarlijke afleiding beschouwd worden.
Komt er een algemene verstrenging?
De kans is groot dat de strengere aanpak in Vlaanderen ook de andere Belgische regio’s zal inspireren. In Wallonië en Brussel zetten de overheden volop in op sensibiliseringscampagnes tegen digitale afleiding achter het stuur. Het doel is duidelijk: de strengheid van de sancties op nationaal niveau gelijkschakelen en… tegelijk de lege staatskas wat aanvullen, want die kan zoals we weten wel wat extra middelen gebruiken.
