Robotaxi’s hebben de straten van verschillende steden in de Verenigde Staten en China veroverd. We horen er regelmatig over, en vaak in negatieve zin. Logisch: als er een ongeval gebeurt, halen hun gebreken de kranten. Maar zelfrijdende auto’s zijn geen Amerikaans of Chinees fenomeen. Ook België krijgt binnenkort zo’n auto te zien in het echte stadsverkeer. Het gaat om een zelfrijdende shuttle.
Dit testproject, in Leuven opgezet door De Lijn in samenwerking met de MIVB en de TEC, is een mijlpaal in het experiment met mobiliteit zonder bestuurder. De shuttle zal het station van Leuven met Heverlee verbinden, wat betekent dat hij een vast en repetitief traject volgt. Er komt geen chauffeur aan te pas en zelfs geen operator om in te grijpen bij problemen. Volgens de initiatiefnemers is het de bedoeling om de technische en juridische haalbaarheid van zo’n dienst op ons grondgebied te evalueren.
Het voertuig wordt al getest zonder passagiers en zal vanaf midden november 2025 passagiers vervoeren. De shuttle is uitgerust met een autonoom systeem van niveau 4, dat zonder menselijke hulp kan rijden in een afgelijnde omgeving met strikt gedefinieerde referentiepunten en mapping. De autonome technologie komt van de Chinese groep Weride en zou een sprong voorwaarts betekenen tegenover de vorige tests in België, die vaak aan lage snelheid gebeurden en niet overweg konden met complexe situaties.
Europa hinkt achterop
Terwijl robotaxi’s in de Verenigde Staten en China al goed ingeburgerd zijn, met miljoenen ritten en kilometers op de teller bij bedrijven zoals Waymo of Baidu, loopt Europa achter. De huidige initiatieven blijven grotendeels beperkt tot testprojecten, zoals dat in Leuven. Dat onevenwicht kan de poort wijd openzetten voor een massale instroom van niet-Europese operatoren, waardoor er weinig ruimte overblijft voor lokale oplossingen. Dat is trouwens precies wat in Leuven gebeurt, aangezien de technologie Chinees is.
Illegaal?
Het inzetten van zelfrijdende voertuigen zonder bestuurder is vandaag in België nog altijd illegaal. Er bestaat immers geen wetgeving die deze toepassing regelt. De risico’s zijn dus niet gedekt. Maar uiteraard geniet de shuttle in Leuven van een uitzondering. Die uitzondering benadrukt tegelijk het gebrek aan een coherent wettelijk kader op Belgisch en zelfs Europees niveau. Elk land behoudt de exclusieve controle over de toelating, en dat remt elke vorm van standaardisering op Europese schaal. De federale minister van Mobiliteit, Jean-Luc Crucke (Les Engagés), pleit dan ook voor interfederale samenwerking om de regelgeving op elkaar af te stemmen en expertise tussen de gewesten te delen. Het dossier is niet eenvoudig, want zoals we momenteel bij Tesla zien, moeten de talrijke camera’s die continu de weg filmen ook de privacyregels respecteren.
Los van de innovatie bieden deze zelfrijdende voertuigen een antwoord op de huidige uitdagingen bij de openbaarvervoersmaatschappijen. In België beperkt het tekort aan chauffeurs het aanbod, en automatisering kan helpen om dat uit te breiden zonder extra personeel. Zal de machine de mens vervangen? Ongetwijfeld in bepaalde gevallen. Maar dat zal, alles welbeschouwd, nog jaren duren.

