Een reportage van Reuters roept vragen op en jaagt tegelijk een koude rilling over de rug. Volgens het persagentschap zou een handvol ambtenaren van het Chinese ministerie van Handel de toekomst voor de wereldwijde auto-industrie meebepalen. Waarom? Omdat net zij de exportvergunningen behandelen voor de zeldzame aardmetalen – mineralen die eigenlijk niet zo zeldzaam zijn, maar wel moeilijk te ontginnen. Ze zijn cruciaal voor de magneten in elektromotoren, maar ook voor gevechtsvliegtuigen (zoals de F-35) en windturbines.
Zoals we eerder al schreven, heeft China haast een monopolie op deze grondstoffen: 70% van de ontginning, 85% van de raffinage en 90% van de productie van legeringen en magneten gebeurt daar. Om zijn belangen te beschermen tegen Amerikaanse dreigementen, heeft Peking in april beslist om de toegang tot deze grondstoffen flink te beperken, ook al zijn ze essentieel voor tal van industrietakken. Voortaan moeten exporteurs aantonen dat alles in orde is, én beschikken over een licentie. En op papier lijkt dat te lukken. De Amerikanen zijn er namelijk in geslaagd om quota te bemachtigen in ruil voor invoerrechten van 55% op Chinese producten (30% meer dan voorheen). Dat is al een enorme ommekeer, maar toch rijst de vraag of China dit op middellange termijn zal blijven aanvaarden. Bovendien is Trump behoorlijk onvoorspelbaar...

Stevige bottleneck
Sinds de invoering van de beperkingen heeft Peking inderdaad tientallen exportvergunningen afgeleverd. Maar volgens specialisten is slechts een fractie van alle aanvragen goedgekeurd, veel minder dan wat de industrie nodig heeft. Peking kondigde aan dat het aantal ambtenaren dat de vergunningen behandelt verdubbeld is (van 30 naar 60), maar toch blijft het systeem muurvast zitten. En dat is niet toevallig.
Waarom zo'n strikte houding? Omdat China zijn spierballen wil tonen aan de rest van de wereld. Momenteel is het immers Donald Trump die stevig in het zadel zit tegenover het Chinese rijk. Sinds het handelsconflict in april 2025 opnieuw is opgelaaid, hebben de VS agressieve invoerheffingen opgelegd. Die komen bovenop de al verzwakte Chinese economie, die kreunt onder een slabakkende groei, een aanhoudende vastgoedcrisis en hoge jeugdwerkloosheid. De Chinese export naar de VS is dramatisch gedaald (-35% op jaarbasis in mei), en dat toont aan hoe afhankelijk het land is van buitenlandse handel. Terwijl China maar moeilijk zijn binnenlandse consumptie kan aanzwengelen, blijft de Amerikaanse economie verrassend veerkrachtig en weerlegt ze de sombere voorspellingen. De Amerikaanse onderhandelaars hebben nu één duidelijk doel: toegang tot de Chinese zeldzame aardmetalen. Want zonder die grondstoffen is er geen industriële wederopstanding mogelijk in het land van Uncle Sam.

Het kwaad is geschied
Het valt te verwachten dat China geen duimbreed zal toegeven in het dossier van de zeldzame aardmetalen. Andere landen zouden jaren nodig hebben om een eigen waardeketen op te bouwen rond deze grondstoffen. Maar niemand heeft daar de tijd of de middelen voor. Innovaties zonder zeldzame aardmetalen en initiatieven voor recyclage schieten voorlopig tekort.
Natuurlijk liggen de autoconstructeurs volop onder vuur, precies door de transitie naar de elektrische auto. Zowel de merken zelf als hun toeleveranciers luiden de alarmbel: niet alleen de productie van elektromotoren staat onder druk, ook basiscomponenten zoals ruitenwissermotoren en spiegels zijn getroffen. De paniek is dan ook groot.

In Duitsland doet Magnosphere, een grote producent van magneten, er alles aan om zeldzame aardmetalen te bemachtigen. Het bedrijf is bereid om diep in de buidel te tasten, zelfs als de klant daarvoor moet opdraaien. Maar het helpt niet. Ook BMW, GM en Mercedes-Benz zoeken alternatieven en proberen noodvoorraden aan te leggen, voorlopig zonder succes. De situatie is zo ernstig dat het spookbeeld van een vertraagde of zelfs stilgevallen productie steeds realistischer wordt. Het bewijst hoe groot de afhankelijkheid van China wel is. En Peking? Dat heeft duidelijk geen haast om iets te veranderen. Meer dan ooit stuurt China een strategische waarschuwing de wereld in. En die komt hard aan. Maar hoe ver willen ze gaan? Voor de auto-industrie is dit alvast een nieuwe crisis, de derde in amper vijf jaar tijd.