Uit een onderzoek van De Tijd en Apache blijkt dat de overheid onterecht informatie geheimhoudt voor de burgers. Advocaat Thomas Spaas waarschuwt in een gesprek met Business AM dat het probleem veel groter is dan het onderzoek laat uitschijnen. “Volgens het basisprincipe van de wetgeving moet bestuur openbaar zijn, maar in de praktijk worden mensen heel vaak wandelen gestuurd als ze info willen”, klinkt het.

Beluister hieronder het volledige gesprek met Thomas Spaas.

In het nieuws: Volgens artikel 32 van de grondwet heeft iedere burger in België recht op toegang tot informatie van de overheid. Maar wat blijkt? De overheid heeft zeer weinig respect voor die wetgeving.

• “Er bestaat een orgaan – Beroepsinstantie inzake de openbaarheid van bestuur – in ons land waar je dergelijke wanpraktijken kunt aankaarten”, zegt Spaas. “Maar het probleem is dat die instelling de overheid niet kan bestraffen. Je krijgt daardoor vaak de situatie waarin gezegd wordt dat de overheid de opgevraagde info moet delen, maar dat alsnog niet doet. Dergelijke zaken zijn niet goed voor het vertrouwen in de overheid.”
• Hij haalt de coronacrisis aan als voorbeeld: “Toen was geheimhouding bijna de regel.” De advocaat erkent wel dat het toen een uitzonderlijke situatie was, maar hij stelt zich wel de vraag als meer transparantie toen niet zou geholpen om fake news te bestrijden. “De overheid is bang dat de info koren op de molen is van de extreme partijen en complotdenkers. De vrees bestaat dat ze die data verkeerd zouden interpreteren”, klinkt het. “Dat kan je niet voorkomen, maar die informatie is er in de eerste plaats voor de gewone burgers, die er wel positief mee aan de slag gaan. Het is dan ook verkeerd om als overheid die mensen de toegang tot de info te ontzeggen uit vrees dat anderen er iets verkeerd mee zouden doen.”
• Hij voegt er wel aan toe dat hij begrijpt dat sommige info niet wordt vrijgegeven omdat dan de nationale veiligheid in gevaar kan komen. “Maar dat mag niet de regel zijn”, aldus de advocaat.
• “Spijtig genoeg zit dat paternalisme in ons DNA”, zegt hij. “We zijn zogezegd een geëmancipeerd en ontvoogd volk, maar in noodsituaties is er vaak geen sprake van transparantie. Terwijl er dan net meer nood naar is. Dat is iets dat we nog moeten leren.”
• Tot slot houdt hij een pleidooi om de Beroepsinstantie inzake de openbaarheid van bestuur de mogelijkheid te geven om de overheid te sanctioneren. “Er is echt een mentaliteitswijziging nodig: de overheid moet ons als volwassenen behandelen. Dat is het belangrijkste”, besluit hij.