‘Mossad’ is de verkorte naam van een bekende afdeling van de geheime dienst van Israël. De organisatie wordt wel eens als de tegenhanger van de Amerikaanse CIA of de Britse MI6 beschouwd. Het publiek kent de Mossad vooral uit boeken en films, maar hier zijn zeven antwoorden op vragen die uw kennis over de Israëlische geheime dienst zullen uitbreiden.
1. Wat is de Mossad?
Mossad betekent in het Hebreeuws ‘instituut’ (Ha-Mossad le-Modiin ule-Tafkidim Meyuhadim – Instituut voor Informatie-inwinning en Speciale Taken). De Israëlische organisatie doet zich graag voor als een traditionele veiligheidsdienst, net als de Amerikaanse CIA of de Britse MI6 dat zijn.
Op de website van de organisatie staan als doelstellingen vermeld: ‘Het verzamelen van strategische, politieke en operationele informatie en het voorkomen van terroristische aanslagen.’ Maar sinds het prille begin werd de organisatie ingezet om de Joodse staat te beschermen na zijn controversiële stichting in de nadagen van de Holocaust.
2. Wat doet de Mossad?
Meir Dagan, die vijf jaar geleden stierf en tussen 2002 en 2010 de Israëlische veiligheidsdienst leidde, had op zijn werktafel een foto van zijn grootvader. Daarop stond hij op het punt te worden doodgeschoten door een Nazi. Daar liggen de wortels van de Mossad. Oorspronkelijk was het immers een zionistische groepering die joden naar Brits Palestina smokkelde. De huidige organisatie ontstond in 1949 met als enig doel de vijanden van de Joodse staat op te jagen en om te brengen, tot ver buiten de eigen landsgrenzen.
3. Wie viseert de Mossad?
Onmiddellijk na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog begon de jacht op ex-nazi’s. Daarbij heeft de Mossad enkele zeer spectaculaire, legendarisch geworden acties op haar naam staan. Zo namen ze Adolf Eichman (foto) in 1960 gevangen nabij Buenos Aires. In 1981 slaagde de organisatie er ook in de Iraakse kernreactor Osirak te bombarderen.
Maar de Mossad raakte vooral bekend in de nasleep van de Olympische Spelen van München in 1972, toen Palestijnse terroristen 11 Israëlische atleten afslachtten. De Israëlische premier Golda Meïr reageerde hierop door de organisatie de opdracht te geven elk lid van de Palestijnse terreurorganisatie Zwarte September te liquideren.
4. Wat gebeurde na München 1972?
Premier Golda Meïr gaf haar fiat om de verantwoordelijke terroristen uit te schakelen, waar die zich ook zouden bevinden. Uiteindelijk kwamen alle terroristen bij operatie ‘Toorn van God’ om in Rome, Cyprus, Parijs, Athene en Beiroet. Dat succes vormt de basis voor het etiket van efficiëntie, meedogenloosheid en het gebrek aan respect voor vreemde regeringen dat de Mossad sinds dan met zich meedraagt. Ook daarna nog zou de Mossad tientallen moorden hebben beraamd en uitgevoerd.
5. Is het ombrengen van vijanden de belangrijkste bestaansreden van de Mossad?
Integendeel, want over de jaren heen heeft de organisatie ook talloze levens gered. Zo werden 102 gijzelaars bevrijd tijdens ‘Operatie Entebbe‘. Israëlische commando’s pleegden in 1976 een geslaagde bliksemaanval op een gekaapt vliegtuig van Air France in Entebbe (Oeganda).
In 1992 hielp de organisatie joden te bevrijden tijdens de bezetting van Sarajevo. Meer recent wordt de Mossad ervan verdacht de hand te hebben in verschillende acties om het Iraanse nucleaire programma te verstoren. De organisatie zou een Iraans wetenschapper vermoord hebben en in twee laboratoria brand hebben gesticht.
6. Wat hebben ze in het verleden gedaan?
De organisatie heeft ook een aantal serieuze tactische en strategische blunders begaan. Zo zou de Mossad de Jom Kipoer-oorlog in 1973 en de Iraanse Revolutie in 1979 niet hebben zien aankomen. Ook de twee Palestijnse intifada’s werden verkeerd ingeschat.
In 1973 vermoordde de organisatie in het Noorse Lillehammer een Noors-Marokkaanse kelner voor de ogen van diens zwangere vrouw. De Mossad had het slachtoffer, Ahmed Boushiki, verward met de terrorist Ali Hassan Salameh. Die was volgens Israël verantwoordelijk voor de moorden tijdens de Olympische Spelen van München.
In 1997 voerde de Mossad een moordpoging uit op Hamas-leider Khaled Mashal ( links op de foto). Tien Israëlische agenten gingen met Canadese paspoorten Jordanië binnen, omdat Mashal daar woonde. Ze injecteerden hem met een giftige substantie in zijn oor. De Jordaniërs kregen lucht van de ganse zaak en slaagden er in twee Mossad-agenten gevangen te nemen.
Toen het incident wereldwijd steeds meer aandacht kreeg, bemiddelde de Amerikaanse president Bill Clinton in het conflict. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu gaf een tegengif aan de Jordaanse autoriteiten. De twee gevangen genomen Mossad-agenten werden later door Jordanië bevrijd in ruil voor de vrijlating van Sheikh Ahmed Yassin, de oprichter en spirituele leider van Hamas. Die werd in de ochtend van 22 maart 2004 door het Israëlische leger met drie raketten gedood toen hij een moskee verliet.
7. Wat is Kidon?
Kidon betekent ‘bajonet’ in het Hebreeuws. Het zou een eenheid binnen de Mossad zijn die verantwoordelijk is voor kidnapping en moord. Volgens Gordon Thomas, auteur van het boek ‘De Spionnen van Gideon‘, zijn Kidons geliefkoosde executiemethodes: de elektrocutie, het wurgen met draad, het plaatsen van precisiebommen in auto’s en mobiele telefoons, en het ombrengen met vergif dat wordt geproduceerd in geheime laboratoria in het Mossad-hoofdkwartier in Tel Aviv.
Ook volgens Thomas omvat Kidon niet meer dan een paar tientallen medewerkers, omdat de organisatie op het terrein kan rekenen op de brede steun van duizenden sayanim. Dat zijn bereidwillige onderdanen van vreemde landen die zich graag inzetten voor de Joodse staat. Een sayan huurt een wagen of overhandigt geld aan een Kidon, schrijft Thomas, zonder daarover één enkele vraag te stellen.
Met bijdrage van Senne Croonen.
