In Frankrijk, Spanje en Italië is de bewegingsvrijheid van tientallen miljoenen mensen nu zeer streng beperkt. Het VK heeft zelfs plannen om alle personen boven de 70 jaar vier maanden lang te isoleren. In al deze landen worden politie en leger ingezet om het uitgaansverbod te doen naleven. Maar wat is het effect van zo’n lockdown?

Het vakblad The Lancet publiceerde woensdag een veelbesproken artikel over het effect van lockdown maatregelen. Uit de analyse van de gegevens van de Spaanse griep van 1918 weten we dat steden die openbare bijeenkomsten verboden, een lager besmettingspercentage hadden dan steden die dat niet deden. Maar, schrijven de auteurs, het is onwaarschijnlijk dat deze maatregelen zullen volstaan.

De belangrijkste taak is het verminderen van het gemiddelde aantal overdrachten per geïnfecteerde persoon, aangeduid met de term R-zero of R0. De R-zero van Covid-19 wordt vandaag op 2,5 geschat. Als dat klopt zou ongeveer 60% van de bevolking de ziekte oplopen, een percentage dat vorige week niet zomaar terloops door de Duitse bondskanselier Angela Merkel werd vermeld.

Enige effectieve maatregel is reductie R-zero (R0)

De R0-formule werkt zoals hierna wordt uitgelegd. Als elke besmet persoon er 2,5 andere besmet, komen we uit op de eerder vermelde 60%. Maar als elke geïnfecteerde maar 1,5 anderen besmet, daalt de R0 tot 33%. Bij afwezigheid van een vaccin is de enige effectieve maatregel die er vandaag is het trachten te reduceren van de R0.

De auteurs stellen dat, op basis van het beperkte beschikbare bewijsmateriaal, de meest effectieve overheidsmaatregelen het extreme isolement zouden zijn. Met andere woorden, de maatregelen die in China en nu ook in Italië, Frankrijk en Spanje zijn genomen.

Maar maatregelen die vandaag door steeds meer regeringen worden genomen, zoals de sluiting van scholen, zijn waarschijnlijk niet erg effectief. Het beperken van openbare bijeenkomsten zal helpen, maar dit zal de R-zero niet veel verminderen, schrijven de auteurs. Omdat bestaand bewijs laat veronderstellen dat het virus zich verspreidt door langdurig contact.

De auteurs blijven voorzichtig in hun conclusies, en geven toe dat ze nog veel over het virus niet weten. Ze besluiten dat de tijd tussen de start van de symptomen en de zelfisolatie een kritische factor wordt. Individueel gedrag kan uiteindelijk belangrijker zijn dan overheidsmaatregelen, tenzij die maatregelen natuurlijk net zo extreem zijn als die van China. Maar in dat opzicht kan het gedrag van vele mensen de voorbije dagen moeilijk anders worden omschreven dan onverantwoord en nalatig.