Surveillance-camera’s die kunnen liplezen zullen maatschappij ingrijpend veranderen

Londen is een proeftuin voor visuele bewakingstechnologie. Naar schatting 420.000 CCTV-camera’s (closed-circuit television) staan in en rond de stad opgesteld, wat van de Britse hoofdstad de op één na meest bewaakte stad ter wereld maakt, na Beijing. Maar Naast filmen zullen deze camera’s straks ook kunnen liplezen. “1984” zal dan op een speeltuin lijken in vergelijking met de realiteit.

Vele camera’s werden in het begin van de jaren negentig in Londen geïnstalleerd. Dat was een reactie op de IRA-aanslagen in de stad. Dan volgde een reeks installaties na de aanslagen van 11 september en de aanslagen in Londen zelf in juli 2005. Tenslotte kwam een nieuwe golf van installaties in de aanloop naar de Olympische Spelen van 2012. 

Jarenlang waren deze over de stad verspreide camera’s weinig meer dan ‘domme’ apparaten. Die beperkten zich tot het filmen van wat er voor hen gebeurde. Maar de vooruitgang op het gebied van artificiële intelligentie, samen met de dalende kosten van de camera’s zelf, hebben de visuele controle totaal getransformeerd. 

Big Brother woont in Londen

Algoritmes worden via machinaal leren getraind om specifieke individuen, objecten of vreemd gedrag te identificeren. Deze camera’s kunnen u wel degelijk effectief ‘zien’. Uit een rapport van Tony Porter, de Britse commissaris voor bewakingscamera’s, blijkt dat het aantal zogenaamde ‘slimme camera’s’ in openbare en particuliere ruimtes, de komende vijf jaar exponentieel zal toenemen. Surveillance-camera’s worden nu geïnstalleerd in scholen, openbare toiletten, ziekenhuizen,… Londen wordt zo stilaan ‘een slimme stad’ die de ogen en oren complementeert van traditioneel overbelaste politiediensten.

Camera’s die ook kunnen liplezen

Maar de maatregelen die de controle over de bevolking moeten uitbreiden overtreffen ondertussen al wat George Orwell in zijn boek 1984 durfde te veronderstellen. Dezelfde Tony Porter vreest nu dat de steeds uitbreidende technologische mogelijkheden wel degelijk een gevaar vormen voor een vrije en open samenleving.  Volgens Porters is gezichtsherkenningstechnologie zo goed als voorbijgestreefd in vergelijking met de geautomatiseerde capaciteit van de nieuwste CCTV-systemen, die kunnen liplezen en die verdachte signalen kunnen oppikken van mensen aan de hand van de manier waarop ze bewegen.

Vraag is dus hoe we als maatschappij met deze nieuwe technologieën omgaan. Vooral de capaciteit die machines toelaat te ontcijferen wat mensen zeggen kan zeer grote gevolgen hebben, zegt Porter in de Britse Evening Standard.

Eem maatschappij waarin we ons recht op privacy opgeven

Het dreigt de manier waarop we ons in de maatschappij gedragen aanzienlijk te veranderen. Mensen zouden beducht zijn om op straat nog gesprekken aan te gaan. Een fenomeen dat vandaag al zichtbaar is in de sportwereld. Daar bedekken voetballers hun mond met de hand wanneer ze tactische richtlijnen bespreken. Net om te vermijden dat tegenstanders kunnen liplezen wat ze zeggen.

Simon Stacpoole/Offside/Getty Images

“Vermenigvuldig dat maar eens met miljoenen,” aldus Porter. Vraag is dus hoe we als maatschappij met deze nieuwe technologieën omgaan. Omdat er vandaag daaromtrent geen duidelijk gerechtelijk kader bestaat. Het schrikbeeld van een verreikende en alomtegenwoordige surveillance-maatschappij, waarin mensen hun recht op privacy opgeven, dreigt dan ook realiteit te worden.

1984

Porter verwijst ook naar ‘1984’, de roman uit 1949. Daarin beschrijft de auteur een staat waarin burgers permanent onder toezicht van “Big Brother” staan. “70 jaar na Orwell moeten we zijn waarschuwingen serieus nemen. En zeggen welke soort maatschappij we willen en zeker niet willen.” Het risico op een maatschappij waarin de controle nog groter is dan die van “Big Brother” wordt wel degelijk reëel.

Maar steeds meer mensen verzetten zich tegen pogingen om nieuwe bewakingstechnologieën te introduceren. Onderzoekers van de Universiteit van Essex zeggen dat het onduidelijk is of de Londense Metropolitan Police de mensenrechten naleeft wanneer ze gezichtsherkenningstechnologie inzet. Ook de politie van Zuid-Wales werd recent aangeklaagd omdat ze onwettig technologie zou hebben ingezet.

Meer