Een rechtbank van eerste aanleg in Nederland zal woensdag beslissen of de oliemaatschappij Royal Dutch Shell strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gesteld voor klimaatverandering. Dit is een primeur in de wereld en zou voor olie- en gasbedrijven een precedent kunnen scheppen in andere landen.
Shell wordt aangeklaagd door Milieudefensie, de Nederlandse tak van Friends of the Earth, en 17.000 medeaanklagers uit het maatschappelijk middenveld. Volgens de vereniging staat de oliewinning rechtstreeks de doelstelling van de akkoorden van Parijs in de weg, namelijk de beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 graden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. De aanklacht is gebaseerd op ‘Shells langdurige kennis van klimaatverandering, misleidende verklaringen hierover en ontoereikende maatregelen om deze te beperken’, zoals uitgelegd door climatecasechart.com, dat alle klimaatrechtszaken op een rijtje zet. De eisers vragen Shell haar CO2-uitstoot tegen 2030 met 45 procent te verminderen.
Shell verdedigt zich door te zeggen dat er geen wettelijke regel is die hen verplicht de opwarming van de aarde te voorkomen en de CO2-uitstoot te verminderen. Bovendien is de onderneming niet gebonden door de akkoorden van Parijs, alleen de ondertekenende landen zijn dat. Het is dus aan de regeringen om maatregelen te nemen om de CO2-uitstoot te verminderen, niet aan de bedrijven. Tot slot stelt Shell dat ‘de strijd tegen klimaatverandering een enorme uitdaging is en een gezamenlijke en wereldwijde aanpak vereist.’ Strafrechtelijke vervolging zou derhalve zinloos zijn.
Een precedent creëren
De ogen van de wereld zullen woensdag hoe dan ook op Nederland gericht zijn. Als het pleidooi van Milieudefensie slaagt en de 20 juryleden besluiten Shell schuldig te verklaren, zal dat een precedent scheppen voor soortgelijke vonnissen over de hele wereld. Grote oliemaatschappijen zouden gemakkelijker kunnen worden vervolgd en veroordeeld voor hun invloed op de klimaatverandering. In Frankrijk is het bedrijf Total al aangeklaagd door Friends of the Earth voor dezelfde aanklachten.
‘Rechters over de hele wereld worden geconfronteerd met klimaatveranderingszaken en kijken naar andere rechters voor begeleiding’, vertelt Michael Burger, uitvoerend directeur van het Sabin Center for Climate Change Law aan de Columbia Law School, aan Bloomberg. De Nederlandse zaak zal, ongeacht de beslissing, een referentiepunt worden.
Momenteel zijn er wereldwijd 1.700 klimaatzaken aan de gang, waaronder twee in België:
- ClienEarth heeft een rechtszaak tegen de Belgische Nationale Bank lopen omdat ze investeert in bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken en een hoge CO2-uitstoot hebben.
- Klimaatzaak daagt de Belgische regeringen voor het gerecht wegens het ontbreken van een echt klimaatbeleid, net zoals de Affaire du Siècle dat in Frankrijk deed. Het vonnis wordt in juli verwacht.
Lees ook:
