Wat maakt een goed boek tot een bestseller? Die vraag probeerden onderzoekers van de Lancaster Universiteit wetenschappelijk te beantwoorden aan de hand van een bewezen succesreeks: de Harry Potter-boeken. Ze lieten vrijwilligers passages uit de boeken lezen terwijl hun hersenactiviteit gemeten werd.
Zo ontdekten de wetenschappers dat de veelgebruikte combinaties van opwindende en emotionele woorden ervoor zorgen dat de boeken een grote emotionele impact hebben.
Na de Bijbel, ‘The Lord of the Rings’ en ‘De Kleine Prins’ is ‘Harry Potter en de Steen der Wijzen’ het best verkochte boek aller tijden. Ook de andere Potter-verhalen staan in de top twintig van de meest verkochte boeken. De reden voor dat succes ligt volgens onderzoekers van de Lancaster Universiteit eerder bij de keuze van woordcombinaties door auteur J.K. Rowling dan bij de tekst in zijn geheel.
Tot die conclusie kwamen de onderzoekers na een experiment waarbij ze vrijwilligers vroegen om honderdtwintig passages uit de zeven boeken van Harry Potter te lezen terwijl ze een hersenscan ondergingen. De passages die door de onderzoekers werden geselecteerd, waren telkens ongeveer vier regels lang en konden ook begrepen worden door mensen die de boeken niet goed kennen.
Fysieke opwinding én emotie
Aan de deelnemers werd vervolgens gevraagd om te beoordelen hoe positief of negatief ze zich bij elke passage voelden en hoe sterk hun gevoel van opwinding daarbij was. Passages die het meeste impact hadden op de lezers bleken hoog te scoren op zowel opwinding als op positieve of negatieve gevoelens.
Een voorbeeld: “Jij afschuwelijk klein serpent, jij smerige kleine bloedverrader!” brulde Gaunt, de controle verliezend.”
Deze passage roept volgens de deelnemers aan het experiment een sterk negatief gevoel op en veroorzaakt tegelijkertijd een fysieke opwinding. De onderzoekers verklaren dat door de keuze voor woorden zoals afschuwelijk, smerig, bloed, brullen en verliezen. En ze constateerden dat net dit soort passages in de hersenscans breingebieden deden oplichten die gekoppeld zijn aan emoties, zoals de linker amygdala.
Volgens de wetenschappers kan de emotionele betrokkenheid van lezers met een tekst dan ook voorspeld worden op basis van de verschillende emotionele woorden in de tekst, eerder dan op de tekst in zijn geheel.
“Wanneer we een tekst lezen, weergalmen specifieke woorden in ons brein, apart van de complexe boodschap die de tekst overbrengt. Het is het talent de juiste woorden met de juiste emotionele impact te kiezen die ervoor kan zorgen dat iemand een goede schrijver of spreker is,” verklaart onderzoeker Francesca Citron, psychologe aan de Lancaster Universiteit.