In IJsland vond tussen 2015 en 2019 het grootste proefproject ooit rond een kortere werkweek zonder loonverlies plaats. Twee jaar na datum is eindelijk een analyse van de resultaten van die test gepubliceerd. Daaruit blijkt dat de kortere werkweek een gigantisch succes was.
Omdat IJsland al lang slecht scoort als het gaat over de work-life balance van zijn inwoners vragen steeds meer werknemers om de werkweek in te korten zonder loonverlies. Ondanks veel onderhandelen was tot nu toe op dat vlak nog maar weinig vooruitgang geboekt. Het gemiddeld aantal uren dat IJslanders per week werken, blijft een van de hoogste van Europa. Daarom besloot de IJslandse non-profit Association for Democracy and Sustainability (Alda) samen met Britse denktank Autonomy in 2015 een grootschalige proefproject op te starten.
Proefproject met 1,3 procent van de beroepsbevolking
Het eerste deel daarvan begon in de hoofdstad Reykjavik. 2.500 werknemers namen deel aan de test die zou duren tot 2019. Gedurende die periode schakelden zij over van een 40-uren werkweek naar een 35- of 36-uren werkweek. Om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van het effect van die kortere werkweek omvatte de testgroep een heel diverse groep uit verschillende beroepstakken. Het ging om bedienden die van 9-to-5 werkten, over arbeiders die in shiften werkten tot leerkrachten en mensen uit de medische sector.
Halverwege die periode sloten ook nog eens 440 medewerkers van de IJslandse overheid zich aan bij het proefproject. In totaal nam dus 1,3 procent van de IJslandse beroepsbevolking deel aan de test.
Beter algemeen welzijn en meer productiviteit
Twee jaar na het einde van het IJslandse proefproject hebben Alda en Anatomy een eerste rapport van 82 pagina’s gepubliceerd met hun resultaten. Daarbij focussen ze zich op de twee grote vragen die ze vooraf hadden. Zorgt de kortere werkweek voor een betere work-life balance en een beter algemeen welzijn? En helpt de kortere werkweek om de productiviteit te verhogen?
De algemene conclusie van het proefproject is dat beide vragen positief kunnen beantwoord worden. Deelnemers ervaarden minder stress en hadden meer energie na hun werk voor andere zaken zoals hobbies, sport en vrienden. Ook hadden werknemers met kinderen meer tijd voor hun gezin. Mannen in heteroseksuele relaties lieten zelfs weten meer in het huishouden te doen. Alleenstaande ouders merkten dan weer dat het organiseren van hun werk en gezin veel beter lukte.
In bijna alle gevallen bleef de productiviteit gelijk of werd ze zelfs verbeterd. Meer concentratie, kortere meetings en minder lange koffiepauzes worden daarvoor als belangrijkste reden aangegeven.
“Volgende stap is werkweek van 30 uur”
Hoewel de gedetailleerde resultaten nu pas gepubliceerd zijn, is in IJsland al langer duidelijk dat het proefproject een overweldigend succes was. Daarom zijn sindsdien in heel wat branches al nieuwe collectieve arbeidsovereenkomsten afgesloten om de werkweek in te korten. Sinds 2019 heeft 86 procent van de IJslandse actieve bevolking op die manier de mogelijkheid om minder te werken voor hetzelfde loon.
“We moeten doorgaan op deze manier. Ik denk dat de volgende stap is om de werktijd te verminderen tot 30 uur per week”, zegt het IJslandse parlementslid Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir in de conclusie van het rapport.
Japan
IJsland is overigens niet het enige land dat werk maakt van een korte werkweek. Zo heeft de regering van Japan, dat traditioneel bekendstond om zijn enorm lange werkdagen, bedrijven aanbevolen om hun personeel toe te staan vier dagen per week te werken in plaats van vijf. Microsoft Japan testte die vierdaagse werkweek al enige tijd terug met succes.
Daar hopen ze naast de hierboven beschreven voordelen op nog twee andere positieve effecten. Japanners zouden die vrijgekomen dag namelijk kunnen gebruiken om meer geld uit te geven en zo de economie te steunen, of om te daten en een partner tegen te komen om zo het dalende geboortecijfers aan te pakken. Dat laatste idee is enkele jaren geleden ook al geopperd in Zuid-Korea, dat met dezelfde problemen kampt.
Lees ook:
