Aanstaande zondag kiezen de Italianen een nieuw parlement. De gedoodverfde winnaar is Giorgia Meloni. Leider van een van oudsher eurosceptische en extreemrechtse partij. Maar nu het premierschap lonkt, wordt de toon een stuk gematigder. Er staat tenslotte bijna 200 miljard euro op het spel.
Centraal in het logo van Fratelli d’Italia (FdI, Broeders van Italië) staat een vlam in de kleuren van de Italiaanse vlag. Het is een vlam die voortkomt uit het logo van een naoorlogse fascistische beweging en altijd het symbool was van politieke partijen op uiterst rechts in Italië.
FdI-oprichter Giorgia Meloni (45) heeft zich lange tijd niet gedistantieerd van dat fascisme en van de politiek van Benito Mussolini die honderd jaar geleden (in oktober 1922) aan de macht kwam. “Het is een onderdeel van de geschiedenis”, zo zei ze in 2006 toen ze de vicevoorzitter van de Italiaanse Tweede Kamer werd. “Het is een complexe geschiedenis”, zo zei ze later.
Meer als de Tories of Trump
Nu haar partij al enkele maanden als grote winnaar wordt genoemd in de peilingen, is de toon veranderd. “Ik ben geen fascist”, zegt ze nu hardop. En daarbij zegt ze zich graag te vergelijken met de Conservatieven in Groot-Brittannië en de Republikeinen in de Verenigde Staten.
“Ik ben conservatief en vecht voor onze identiteit. Ook de Europese.” In Europa werkt de partij samen met onder meer Vox in Spanje en Viktor Orbáns partij in Hongarije. Maar ook met de Nederlandse partijen ChristenUnie en SGP.
De grootste
Bij de vorige verkiezingen in 2018 had FdI 4,4 procent van de stemmen. Nu gaat ze meer dan 20 procent van de stemmen pakken, is de verwachting. En wordt haar partij de grootste.
Dankzij de verdeeldheid onder linkse partijen en de samenwerking met de Lega van Matteo Salvini en Forza Italia van Silvio Berlusconi krijgt Meloni vermoedelijk de meerderheid in het parlement. En wordt ze de eerste vrouwelijke premier.
Ze sust de boel
En dat vooruitzicht heeft haar taal veranderd. Zegt ook Lorenzo Pregliasco. Hij maakte een 25-delige podcastserie over de Italiaanse verkiezingen. “Ze praat meer institutioneel, meer pro-Europees, en geruststellender richting internationale media.”
Meloni zelf zei in een televisiedebat afgelopen week echter dat ze niet meer bevoegdheden naar Brussel wil overhevelen. “Europa functioneert lang niet altijd goed. Dingen die we beter zelf kunnen regelen willen we zelf doen.”
Technocraten
Het zal niet betekenen dat ze als leider van de derde economie van de Europese Unie Brussel op grote schaal zal frustreren. Zo denkt Andrew Spannaus, een Amerikaanse politiek analist die werkt vanuit Italië.
“Ze zal op zoek gaan naar internationaal gerespecteerde politici of technocraten die ze op de sleutelministeries zoals Financiën neerzet. Ze wil Europa verzekeren dat ze gematigd is.”
Bijna 200 miljard
Een belangrijke reden daarvoor is de 192 miljard euro die Europa aan Italië heeft toegewezen als hulp om de economie weer op te bouwen na de coronapandemie. In Brussel waren er met oud-ECB-president Mario Draghi als premier van Italië geen zorgen over dat dat geld goed besteed zou gaan worden. Met Meloni wordt dat wel anders.
Zo wil ze geld dat onder meer was bedoeld om de energietransitie aan te jagen deels gaan gebruiken om de eigen Italiaanse gasproductie op de Middellandse Zee te stimuleren. “En als traditioneel en conservatief zal ze vooral families met veel kinderen meer geld gaan geven. En de belastingen moeten omlaag”, legt Spannaus uit.
Want nu de nood hoog is mag het Europese noodfonds daar ook voor gebruikt worden, volgens de zich als sociaal-rechts manifesterende partij van Meloni. En anders kan de staatschuld best omhoog.
‘Gratis’ geld
Met 150 procent van het nationale inkomen is die staatsschuld al zorgwekkend hoog (Brussel vindt 60 procent het maximum).
“Maar zolang de Europese Centrale Bank de obligatiemarkt kalm weet te houden (en Italië dus tegen lage rentes geld kan lenen) gaat het goed”, zegt Spannaus. Want dan is het idee dat het economisch herstel zorgt voor extra belastinginkomsten.
In oktober een regering
Op de financiële markten werd het gedwongen vertrek van premier Draghi met zorg ontvangen. Maar omdat het rechtse kamp van Meloni de verkiezingen overduidelijk lijkt te gaan winnen is er niet de zorg dat Italië voor lange tijd een onbestuurbaar land blijft. Mogelijk kan er al in oktober een nieuwe regering worden gepresenteerd.
Of dat genoeg is, is de vraag: stijgende rentetarieven van de ECB gaan Italië op lange termijn pijn doen, denkt Stéphane Monier van Lombard Odier Private Bank. “Er hangt veel af van in hoeverre de nieuwe Italiaanse regering bereid is pragmatisch te werk te gaan.”
(lb)
