OPINIE – Volgens de Europese Commissie klimmen de totale Belgische overheidsuitgaven dit jaar naar meer dan 60% van het BBP. Na de crisis zullen die uitgaven terug afnemen, maar toch zouden die in 2022 boven 55% van het BBP blijven hangen. Daarmee zouden we na Frankrijk de hoogste overheidsuitgaven van Europa hebben.
Het debat over de optimale omvang van de overheid is lastig, en al te vaak te ideologisch geladen. Relevanter is de vraag naar wat de overheid met haar uitgaven bereikt, hoeveel kwaliteit zij daarmee aflevert. Die vraag proberen wij te beantwoorden met onze jaarlijkse waar-voor-je-geld-analyse, waarbij we voor 24 Europese landen de kwaliteit van het beleid vergelijken met de overheidsuitgaven.
De kwaliteit van het overheidsbeleid is uiteraard niet makkelijk te meten. Daarvoor vergelijken we 57 indicatoren in categorieën als arbeidsmarkt, onderwijs, ondernemersklimaat, ecologie en gezondheidszorg. Die combineren we tot één samengestelde indicator. Over die samenstelling valt te discussiëren, maar samen geven die 57 indicatoren wel een breed beeld van de kwaliteit die de overheid levert.
België scoort vooral zwak voor arbeidsmarkt en infrastructuur
Op basis van de recentste cijfers (overwegend voor 2019) komt België op een zestiende plaats. België scoort vooral zwak voor arbeidsmarkt en infrastructuur. Die matige kwaliteit staat in schril contrast met de derde plaats voor 2019 op vlak van overheidsuitgaven. Van de vergelijkingslanden leveren Finland en Frankrijk een hogere kwaliteit voor hogere uitgaven, terwijl zeven landen in Oost- en Zuid-Europa een lagere kwaliteit voor lagere uitgaven leveren.
Dat kan een gevolg zijn van maatschappelijke keuzes over de omvang van de overheid. Opmerkelijker is dat in veertien landen overheden dezelfde of hogere kwaliteit leveren voor dezelfde of lagere uitgaven. Dat geeft aan dat ook de Belgische overheid efficiënter moet kunnen. Dat wil zeggen meer kwaliteit leveren voor dezelfde uitgaven of dezelfde kwaliteit met lagere uitgaven.
Eerder dan allerlei nieuwe belastingen te gaan verzinnen, moet de overheid vooral focussen op veel efficiënter omgaan met haar middelen.
Die analyse is gebaseerd op cijfers van voor corona. Maar de combinatie van onze dramatische coronacijfers en ons grote overheidsbeslag suggereert dat de crisis op zich die conclusie niet zal verbeteren.
Belgische belastingbetaler betaalt eenvoudigweg te veel voor wat hij terugkrijgt
De Belgische belastingbetaler betaalt eenvoudigweg te veel voor de kwaliteit die zij/hij daarvoor terugkrijgt. Dat moet ook de leidraad zijn voor de lange weg terug naar gezonde overheidsfinanciën die na deze crisis wacht. Eerder dan allerlei nieuwe belastingen te gaan verzinnen, moet de overheid in eerste instantie vooral focussen op veel efficiënter omgaan met haar middelen. Op dat vlak ligt er nog heel wat ruimte voor verbetering.
De auteur Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij VOKA en auteur van ‘Terug naar de feiten’
