Wetenschappers gingen op zoek naar de oudste bedrijven ter wereld. Ze vonden dat er vandaag nog 967 bedrijven actief zijn die al voor het jaar 1700 waren opgericht. Opmerkelijk genoeg bevindt meer dan de helft daarvan – 517 of 53% – zich in Japan. Sterker nog: 8 van de 10 oudste bedrijven ter wereld zijn Japans. Alle werden voor het jaar 800 opgericht.

Bedrijven kennen een steeds kortere levensspanne

In Silicon Valley wordt elk bedrijf dat langer dan 20 jaar bestaat als ‘oud’ omschreven.  Slechts 12% van de bedrijven die in 1955 in de Fortune 500 van gootste bedrijven noteerden, bestonden ook 60 jaar later nog. Maar de meeste bedrijven halen niet eens de 50 jaar. Ook de levensvatbaarheid van ondernemingen wordt steeds korter. Jaarlijks verdwijnt een op elke 10 bedrijven. Met andere woorden: bedrijven doen steeds sneller de boeken dicht.

Dat is uiteraard een gevolg van wat men creatieve destructie noemt, waarbij concurrenten – vaak onder impuls van nieuwe technologieën – betere en goedkopere producten op de markt brengen dan hun oudere collega’s.

Wetenschappers gingen op zoek naar de oudste bedrijven ter wereld en ontdekten dat er vandaag nog 967 bedrijven actief zijn die al voor het jaar 1700 waren opgericht. De helft daarvan – 517 of 53% – bevindt zich in Japan. Sterker nog: 8 van de 10 oudste bedrijven ter wereld zijn Japans. Alle werden voor het jaar 800 opgericht.

Zo heeft Japan het oudste hotel (anno 705), de oudste machinefabriek (760), de oudste snoepfabriek (1000), de oudste saké-brouwerij (1141), de oudste theeproducent (1160) en de oudste apotheek (1390).

© EPA

De adoptie-CEO

Dat kan op verschillende manieren worden uitgelegd. Ten eerste is Japan een der oudste landen op aarde. Tussen 1641 en 1843 kende het land ook meer dan 200 jaar vrede, een uitzonderlijk lange periode naar westerse normen. Dat kwam het bedrijfsleven uiteraard ten goede en reeds toen werd de basis gelegd voor een reeks zeer robuuste bedrijven. 

Het gros van die bedrijven handelde in traditionele producten die een culturele origine hadden (saké bijvoorbeeld, maar ook thee, traditionele klederdracht of aiko-trommels). Omdat die tradities vaak tot op vandaag worden voortgezet, stierven ze niet uit.

Maar de belangrijkste reden is opmerkelijk en veelal onbekend, omdat het een zeer zeldzaam zakelijk gebruik betreft. Binnen de Japanse cultuur wordt een groot belang gehecht aan het familiebedrijf. Het gros van de oudste bedrijven wordt dan ook al eeuwenlang door dezelfde familie uitgebaat. Maar vaak ontbreekt het deze familiebedrijven aan een erfgenaam. Of zitten ze opgescheept met een zoon die niet in staat wordt geacht het bedrijf te gaan leiden om de familietraditie verder te zetten. Maar eerder dan het bedrijf stop te zetten wordt dan geopteerd voor een adoptie-CEO. Of zoals de Japanners het zelf graag verwoorden: een zoon die iets meer verstand heeft dan wat de natuur wist te regelen.

98% van alle adopties betreft volwassen mannen

Japan heeft een sterke traditie van adoptie van volwassenen, die terug gaat tot de 13de eeuw. Families zonder erfgenaam adopteerden volwassenen mannen om de huishoudelijke taken over te nemen. Eeuwen later nam ook de zakenwereld het gebruik over en werd het zelfs een prestigieus gebruik.

Vandaag is de praktijk zo ingeburgerd dat 98% van alle adopties volwassen mannen betreft. De Japanse automaker Suzuki werd door 4 generaties adoptie-CEO’s geleid vooraleer de huidige CEO (een bloedverwant, foto boven) de leiding overnam.

Een van Japans oudste bedrijven, het hotel Hoshi Inn (anno 718), is al meer dan 1.300 jaar in handen van adoptie-CEO’s. Het bedrijf zelf gaat er prat op ‘al 46 generaties lang door dezelfde familie te worden geleid.’

Studies hebben ondertussen aangetoond dat dit adoptiegebruik bedrijven een professioneler management bezorgt dan wat bij de meeste concurrenten het geval is.

Exclusieve lidmaatschappen

Het gebruik heeft nog een voordeel: deze CEO’s worden lid van zeer exclusieve sociale clubs, die enkel leden aanvaarden die 100%-familiebedrijven leiden, die ouder moeten zijn dan 200 jaar. In deze clubs wisselen ze informatie uit over hoe ze hun bedrijven managen.

Deze wat vreemde praktijk heeft bedrijven in staat gesteld nu al eeuwenlang mee te draaien. Terwijl bedrijven in Europa en de VS vallen als vliegen, laat de adoptiepraktijk Japanse bedrijven toe om generatie na generatie te blijven bestaan.