In Turkije heeft president Recep Tayyip Erdogan het referendum gewonnen dat zijn macht over het land nog gevoelig
moet versterken. Op 16 april werden een aantal grondwetswijzigingen, door het Turkse parlement goedgekeurd, aan de
bevolking voorgelegd.De grondwetswijzingen hebben verstrekkende implicaties en zullen Erdogan, die in Turkije al
veertien jaar aan de macht is, toelaten om tot het einde van volgend decennium president te blijven. Bovendien
worden ook de bevoegdheden van de president nog verder uitgebreid.Door de grondwetswijziging krijgt de president de
controle over de budgetten en zal hij ook een groter aantal toprechters kunnen benoemen. Tegelijkertijd zal Erdogan
door de nieuwe regels ook het leiderschap over zijn politieke partij kunnen behouden.De functie van eerste minister
– die Erdogan gedurende drie legislaturen heeft ingevuld vooraleer drie jaar geleden president te worden – wordt
afgeschaft.Sinds de mislukte coup van 15 juli 2016 is Turkije niet meer uit de actualiteit geweest, Maar wat weet u
over dat land?
20 ‘Quick Facts’
1. In Turkije wonen 79,8 miljoen mensen; een bevolking in aantallen vergelijkbaar met die van Duitsland
45 % van de Turken zijn jonger dan 24 en 25% is jonger dan 15, maar de jeugdwerkloosheid in het land blijft er met
20% bijna dubbel zo hoog als de algemene werkloosheid (12%). Turkije krijgt er dankzij een explosieve demografie
sneller nieuwe jongeren bij dan het jobs creëren kan. De meeste jonge Turken die uit rurale regio’s komen zijn door
gebrek aan scholing niet inzetbaar in andere industrieën.
2. Turkije heeft vanwege haar strategische ligging een alom erkende functie als schakelpunt (hub) tussen Europa, de
Kaukasus, het Midden-Oosten en Centraal Azië.
Het land grenst aan Griekenland, Bulgarije, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië.
3. Tussen 1998 en midden 2016 verdriedubbelde de Turkse economie in omvang om na jaren van economische voorspoed
vandaag als de achttiende grootste economie ter wereld te rangschikken.
Volgens Goldman Sachs zal Turkije in 2050 de 9de economie van de wereld zijn. Turkije is dan ook lid van de G20, een
groep die de 20 belangrijkste economieën van de wereld bij elkaar brengt. Na de staatsgreep van juli vorig jaar kwam
de economie in een diepe recessie terecht.
4. De huidige president Reccep Tayyip Erdogan won sinds 1994 alle verkiezingen waaraan hij deelnam.
In 2011 haalde hij zelfs 49,5% van de stemmen. Geen enkele andere politicus haalde na 1983 nog meer dan 45% van de
stemmen.Van 1994 tot 1998 was hij de burgemeester van Istanboel, en van 14 maart 2003 tot 28 augustus 2014 was hij
de 25e premier van Turkije.
5. De Turkse grondwet verbood premier Erdogan een vierde ambtstermijn na te streven, maar hij omzeilde dat door naar
het voorbeeld van Vladimir Poetin het – toen nog overwegend protocolair – presidentschap op te eisen.
Bij de presidentsverkiezingen van 2014 kreeg hij 52% van de stemmen, wat een tweede ronde overbodig maakte.
6. Erdo Ÿans meest opgemerkte verwezenlijking in zijn drie ambtstermijnen als premier was het feit dat hij er in
slaagde het traditioneel machtige leger opnieuw onder burgerlijke controle te brengen.
Hij heeft ook de ban op religieuze uitingen doorbroken en pleit voor een grotere rol voor de islam in zijn land, iets
wat onder eerdere regeringen taboe was.
7. Op 15 juli 2016 vond in Turkije een staatsgreep plaats.
Een deel van de Turkse strijdkrachten zou die nacht gepoogd hebben om de macht in Turkije te grijpen. De coupplegers
wilden hiermee naar eigen zeggen de grondwettelijke orde, democratie en mensenrechten herstellen. Over de identiteit
en de achtergronden van de coupplegers is veel onduidelijk. President Erdogan stelde de invloedrijke geestelijke
Fethullah Gülen verantwoordelijk; hij zou het brein zijn achter de staatsgreep. Gülen ontkende. Erdogan verzocht de
Verenigde Staten om uitlevering van Gülen, die sinds 1999 in Pennsylvania woont. De VS stemde daar tot nog toe niet
mee in.
8. In de dagen volgend op de couppoging werden tienduizenden ambtenaren ontslagen of op non-actief gesteld.
De snelheid waarmee lijsten gepubliceerd werden en arrestaties werden verricht leidde tot kritiek van Europese
politici. De duizenden ontslagen zouden wijzen op een voorbereide actie van de Turkse overheid. Volgens Amnesty
International werden arrestanten blootgesteld aan marteling en verkrachting. Op 16 augustus verklaarde premier
Yildirim in een toespraak dat er inmiddels 40.000 mensen waren opgepakt, van wie meer dan de helft onder formeel
arrest was geplaatst. Tegen eind oktober waren reeds 110.000 ambtenaren ontslagen. Meer dan 100 media waren
verboden, waaronder tientallen kranten en televisiestations.
9. Turkije houdt meer journalisten gevangen dan China en Iran gecombineerd.
Van de 259 journalisten die eind 2016 in een gevangenis zaten, verbleven er 81 in een Turkse cel, blijkt uit cijfers
van het ‘Committee to Protect Journalist’ (CPJ).
10. Afwezig in de Forbes-rangschikking van miljonairs en multi-miljonairs, klasseert de Turkse stad Istanboel met 26
superrijken elfde in de top 25 inzake de huisvesting van miljardairs; dat zijn er 4 meer dan Parijs, 5 meer dan
Singapore en 6 meer dan Los Angeles.
Istanboel was naast Tokio en Madrid een van de drie kandidaat-steden voor de organisatie van de Olympische Spelen in
2020, maar greep in de laatste ronde naast de hoofdprijs.
11. Turkije is een van de 7 landen in de wereld dat voldoende voedsel produceert om de eigen bevolking te voeden en
wat overblijft kan exporteren.
12. Turkije is een belangrijk doorvoerland voor aardgas en olie: zo’n 10% van het wereldwijd transport van aardolie
vindt in Turkije plaats.
Het land heeft niet genoeg eigen fossiele brandstoffen om aan de binnenlandse vraag te voldoen, en is gedwongen zo’n
30% van haar energie te importeren uit buurlanden.
13. In 2012 pleitte de Turkse premier Recep Tayyip ErdoÄŸan er ter gelegenheid van een bezoek aan Sarajevo voor om
islamofobie in het internationaal strafrecht te laten opnemen.
In hetzelfde jaar maakte de premier zijn beklag over het feit dat geen enkel moslimland ooit de Olympische spelen
toegewezen kreeg.
14. De EU verleende in 1999 aan Turkije de status van kandidaat-lid.
Maar 3 zaken hebben – naast de repressie die sinds de mislukte ‘coup’ van juli 2016 het land in zijn greep houdt –
door de jaren heen de toetreding van Turkije tot de Europese Unie bemoeilijkt. Het zijn: de kwestie Cyprus; de
binnenlandse politieke strijd met aan een kant een seculiere elite en de traditioneel machtige militairen; aan de
andere kant de AKP, de centrumrechtse politieke partij met een duidelijke islamitisch-conservatieve signatuur; de
recessie die Europa te verduren kreeg en die het toetredingsdebat bemoeilijkte vanwege de vaak gehoorde klacht dat
Oost- en Centraal-Europese landen te snel tot de EU werden toegelaten.
15. Met een politiemacht van 412,624 en 524 politiemannen per 100.000 inwoners, rangschikte het land in 2012 op een
tiende plaats in het klassement van politiestaten.
(Ter vergelijking: België heeft er 373 en Nederland 328)
16. 66% van de wereldreserves van boor – ook wel Borium (internationaal Bor) genoemd – bevinden zich in Turkije.
Boor wordt voornamelijk in de ruimtevaart, de nucleaire industrie en de glassector gebruikt.
17. De belangrijkste religie in Turkije is de islam, waarvan tot kort geleden officieel 99,8% van de bevolking een
aanhanger was, maar het land heeft in 1928 de staatsgodsdienst afgeschaft.
Vanwege het seculiere karakter van de Turkse staat is in de Turkse grondwet geen verwijzing naar moslims of islam
opgenomen. Daar dreigt nu een einde aan te komen. Ismail Kahraman, de parlementsvoorzitter van Turkije en lid van de
AK-partij, zei vorig jaar dat Turkije een islamitisch land is en daarom een religieuze grondwet moet invoeren. Ook
vindt hij dat in de nieuwe grondwet geen bepaling omtrent het secularisme mag worden opgenomen.
18. De belangrijkste industrieën zijn de automobielsector, textiel, landbouw, mijnbouw, staal, olie, bouw, papier en
het toerisme.
Vooral dat laatste lijdt onder de gevolgen van de mislukte coup en de veelvuldige aanslagen die het land de voorbije
jaren te verduren kreeg. In 2016 zijn daardoor een kwart minder buitenlandse toeristen naar Turkije afgereisd. De
inkomsten daalden met bijna 30 procent. De inkomsten uit het toerisme daalden fors tot 20,6 miljard euro, 29,7
% minder dan een jaar eerder.
19. Eind 2011 verbood Turkije in 7 provincies de verkoop van vastgoed aan buitenlanders omdat het
wettelijk toegestane quotum van 10% was overschreden.
Turkije economisch sterk afhankelijk blijkt van Europa. Ondertussen is de interesse voor Turks vastgoed vanuit
Europa tot een dieptepunt gezakt. Vele Belgische eigenaars van een vakantiewoning of een appartement in Turkije
zouden dat vastgoed graag van de hand willen doen, want ze voelen zich door de herhaaldelijke terreuraanslagen in
het land niet meer veilig. Het blijkt echter quasi onmogelijk om een koper te vinden. Inmiddels worden al kortingen
tot 40 procent aangeboden, maar desondanks blijft de interesse van potentiële kopers vaak compleet afwezig. Er wordt
aan toegevoegd dat niet alleen toeristen het land proberen te mijden, want ook steeds meer expats zouden een
terugkeer naar België overwegen.
20. De constitutionele veranderingen, die president Recep Tayyip Erdogan meer macht moesten bezorgen, zorgden ook
voor een nieuw onderwijssysteem tot stand.
De nieuwe educatieve beginselen zijn volgens critici vooral bedoeld om de jongere generatie in een religieus en
nationalistisch gedachtegoed onder te dompelen, maar ook de seculiere fundamenten van de Turkse maatschappij te
ondermijnen. Het nieuwe onderwijsprogramma zal bij de aanvang van het nieuwe schooljaar in september worden
ingevoerd. In dat lessenpakket is ook ruim plaats gemaakt voor de heldendaden die Erdogan heeft getoond na de
staatsgreep die in de zomer vorig jaar tegen de president was opgezet. In het nieuwe onderwijsplan zal onder meer
een grotere aandacht worden besteed aan de realisaties van Turkse en islamitische wetenschappers, maar
tegelijkertijd wil men de evolutieleer schrappen en het historisch belang van Mustafa Kemal Atatürk, de oprichter
van de Turkse republiek, minimaliseren. Ook lespakketten over het concept van de jihad worden straks in het Turkse
onderwijs opgenomen.